เราคิดอะไร

>เราคิดอะไร

เรื่องสั้น - ธารธรรม -
คำสารภาพ (ตอน ๒)

การสนทนาธรรมครั้งนี้ ได้ยุติลงชั่วคราว เมื่อหลวงพ่อรูปหนึ่ง ได้ขึ้นมาบนศาลาพร้อมกับท่านอาจารย์ ผู้ดูแลเด็ก ซึ่งท่านทั้งสองได้คอยติดตามดูพฤติกรรมของนักเรียนอย่างใกล้ชิด เมื่อท่านนั่งลงบนอาสนะ อันสมควรแล้ว ข้าพเจ้าก็หันไปกราบนมัสการท่านทั้งสองด้วยความเคารพ (การกราบพระที่นี่ แตกต่าง จากวัดทั่วๆ ไปมาก เพราะก้มกราบช้าๆ พร้อมเพรียงมีระเบียบ ความคุ้นเคย จากวัดข้างนอก อาจทำให้ดู ผิดระเบียบ เพราะกราบเร็ว และต่างคนต่างกราบ ไม่ค่อยมีระเบียบ ต้องอาศัยความสังเกตด้วย) ท่านทั้งสอง ยิ้มให้อย่างมีเมตตา แล้วหลวงพ่อก็ล้วงหยิบเอาแผ่นกระดาษเล็กๆ จากถุงอังสะ ออกมาอ่าน มติการลงทัณฑ์เด็ก ให้ข้าพเจ้าได้รับฟังโดยละเอียด ซึ่งเป็นการเปิดโอกาสให้เด็ก ได้แก้ไข ปรับปรุง ตัวเองอีกครั้ง แต่ถ้าหากว่าเด็กยังกระทำผิดกฎอีก ก็ให้ถือว่าเป็นการสิ้นสุด เด็กต้องออกไป ตามมตินั้น และไม่มีโอกาส แก้ตัวอีกต่อไป

"ฟังนะโยม บทลงโทษเด็กกระทำผิดกฎที่คณะกรรมการตกลงกัน เพื่อเปิดโอกาสให้เด็กได้ปฏิบัติตน แก้ไขตัวเอง แทนการไล่ออก มีดังนี้
๑. ให้เด็กนั่งเจโต หรือนั่งสมาธิ คืนละ ๑ ก้านธูป เป็นเวลา ๑๕ วัน
๒. ให้ย้ายสถานที่การปฏิบัติงาน จากที่เคยปฏิบัติอยู่เดิม ไปอยู่ที่ใหม่ คือย้ายไปอยู่ที่โรงช่าง จะได้ใกล้ สายตา สมณะมากขึ้นกว่าเดิม
๓. ห้ามไม่ให้กลับบ้านไปพักกับผู้ปกครอง ๑ เทอม

ทั้งหมดนี้คือ ผลของการที่เด็กกระทำผิดกฎของโรงเรียน ซึ่งเด็กได้ทำผิดกฎอยู่ ๓ ข้อ คือ
๑. เด็กแอบสูบบุหรี่
๒. มีอุปกรณ์เกี่ยวกับยาเสพติด
๓. พูดโกหก

เอาหละ ทั้งหมดที่อาตมากล่าวมานี้ คิดว่าโยมคงเข้าใจนะ?"

"เข้าใจขอรับ.."

"ดีแล้ว...ตอนนี้ก็ใกล้เวลาที่เด็กๆ จะทานข้าวเย็นกันแล้ว ต่อจากนั้นก็จะขึ้นศาลาตรวจศีลกัน เวลาที่เหลืออยู่นี้ ขอให้โยมได้มีโอกาส พูดคุยกับลูก เพื่อเป็นการให้กำลังใจ และถามความรู้สึก ของเขา ด้วยว่า เขาพอใจที่จะปฏิบัติ ตามกฎเหล่านี้ได้หรือไม่"

"ขอรับหลวงพ่อ" ข้าพเจ้าตอบรับแล้วก้มกราบท่านด้วยความเคารพ

"เอา เชิญโยมตามสบาย อาตมาขอตัวก่อน"

กฎทั้ง ๓ ข้อ ที่หลวงพ่อกล่าวมา ไม่ใช่กฎลงโทษที่หนักหนาอะไร เป็นกฎธรรมดาพื้นฐาน ที่ใครก็ปฏิบัติได้ ข้าพเจ้าคิดว่า มันเป็นความกรุณา อย่างที่สุดแล้ว

มุมสงบของสถานที่ ข้าพเจ้าได้นั่งคุยกับเขาอย่างเปิดเผย ตรงไปตรงมา โดยบอกกับเขาว่า เราเป็นลูกผู้ชาย เมื่อกล้าทำก็ต้องกล้ารับ อย่าหัดเป็นคน หน้าไหว้หลังหลอก มีใครบ้างที่ไม่เคยผิด ทุกคนล้วนเคยผิดกัน มาแล้วทั้งนั้น แต่ผิดแล้ว ต้องยอมรับ แล้วแก้ไขให้ถูกต้อง อย่าผิดซ้ำอีก ให้ความผิดพลาดต่างๆ ที่แล้วมา คอยเป็นครูสอนใจเราเสมอ มาอยู่กับนักปราชญ์แท้ๆ แต่กลับไม่เชื่อ คำปราชญ์ ก่อนปิดเทอม ลูกจะกลับบ้าน ทั้งสมณะ ทั้งครู และอาๆ ทุกคนได้บอกกล่าวตักเตือนว่า เมื่อกลับออกไปพัก อยู่กับ ผู้ปกครองนั้น อย่าพากัน ประพฤติตัว ผิดกฎผิดศีล อันเป็นสิ่งที่พวกเรา ต้องถือปฏิบัติ และเมื่อกลับ ไปถึงบ้าน พ่อแม่ก็บอกกล่าว ตักเตือนอีกว่า จงระวังให้ดี แต่ไฉน คำตักเตือนเหล่านี้ จึงไม่มีคุณค่า แล้วเพื่อนมันเป็นใคร มันอยู่เหนือครูอาจารย์ และพ่อแม่ได้อย่างไร ทำไมถึงเชื่อได้ง่ายนัก แค่คำชักชวน ของเพื่อนคำสองคำ ก็ลบล้างสิ่งดีๆ จนหมดสิ้น รู้อยู่ว่าผิด แต่กระทำนี่ หมายความว่าอย่างไร อย่างนี้ เราโทษเพื่อน ไม่ได้หรอก เราต้องโทษ สันดานของเราเอง ที่ตักทิ้งไม่ได้

ข้าพเจ้าอยากจะตำหนิเขาให้มากกว่านี้ แต่สังเกตเห็นใบหน้า ที่แสดงออกถึงความบอบช้ำ นัยน์ตา แสดงความสำนึก สารภาพผิด เลยพาให้คิดว่า ไม่สมควรที่จะตำหนิเขา มากจนเกินไป เวลาอย่างนี้ ไม่มีอะไรที่จะดีไปกว่า การให้กำลังใจ เพื่อให้เขาเข้มแข็ง และอดทน เมื่อเขาก้มลงกราบ แสดงการขอโทษ ขออภัยด้วยแล้ว ความโมโหโทโสก็จางไป

"กฎที่ทางโรงเรียนต้องการให้เราปฏิบัติเพื่อปรับปรุงตัวเอง ลูกจะปฏิบัติได้ไหม?" ข้าพเจ้าเอ่ยถาม

"ได้ครับพ่อ.." เขาก้มหน้าตอบ

"ดีแล้ว โบราณว่าคนเราเมื่อรู้ตัวกลัว กลับนับดีได้ จงอดทนอย่าท้อแท้ ขยันหมั่นเพียรทำความดี ลบล้างความชั่ว ขี้เกียจเป็นแมลงวัน ขยันเป็นแมลงผึ้ง แมลงวันขี้เกียจ ชอบตอมแต่ของต่ำ ของสกปรก โสโครก เป็นตัวเชื้อโรค ที่ไม่มีใครปรารถนา แต่แมลงผึ้งขยัน ไต่ตอม แต่สิ่งที่มีคุณค่า เช่นเกสรดอกไม้ นอกจาก ใช้เป็นอาหาร ของตัวมันเองแล้ว ยังนำสารอาหาร และวิตามินต่างๆ กลับมาสู่รัง มาสะสม บ่มเป็นน้ำผึ้ง มีประโยชน์ต่อมนุษย์ และสัตว์ทั้งปวง ซึ่งพ่อเคยกล่าวคำนี้ ให้ลูกฟังเสมอ"

"ครับพ่อ" เขาตอบสั้นๆ

"ดี และอีกอย่าง ที่ลูกควรจดจำเอาไว้ สิ่งที่น่าอับอายนั้นคือ การที่เราทำชั่ว ไม่ใช่การที่เราถูก ลงทัณฑ์" ข้าพเจ้ากล่าว พร้อมกับเอื้อมมือ ลูบศีรษะ

"อดทนเอาลูกเอ๋ย...ไม่ว่าลูกจะดีเลวอย่างไร แม่ก็ยังรักดุจแก้วตาดวงใจอยู่เสมอ" แม่โอบไหล่ลูก พร้อมกับ หยดน้ำตา

เมื่อเห็นว่าได้ใช้เวลาพูดคุยพอสมควรแล้ว ก็อนุญาตให้เขาไปทานข้าวกับเพื่อนๆ โดยที่แม่เดินตาม ไปนั่งอยู่ใกล้ๆ

ส่วนข้าพเจ้า เห็นว่ายังเหลือเวลา พอที่จะสนทนากับพระคุณเจ้า เพื่อขอคำแนะนำ จากท่านอีก แหงนมอง ขึ้นบนศาลา เห็นสมณะ ยังนั่งอ่านหนังสืออยู่ที่เก่า ข้าพเจ้าจึงถือโอกาส เข้าไปกราบท่านอีกครั้ง เพราะเห็น ท่านเทศน์ตรงไปตรงมาดี กิริยาท่านเคร่งขรึม เอาจริงเอาจัง ไม่อ้อมค้อม

"ว่าไงโยม...เด็กเขาว่าอย่างไรบ้าง?" ท่านถามพร้อมกับ จ้องหน้าข้าพเจ้า

"เขาบอกว่า ยินดีที่จะแก้ไขปรับปรุงตัวเองครับท่าน" ข้าพเจ้าตอบ

"ยินดีปรับปรุงตัวเองรึ..." ท่านพยักหน้า

"กระผมใคร่ขอคำแนะนำ จากพระคุณเจ้าอีกครั้ง พอเป็นแนวทางในการปฏิบัติ และแก้ไขขอรับ..."

"แก้ไขที่ตัวโยมเองนั่นแหละ ทำชั่วทำเลวอะไรไว้บ้าง ก็แก้ไขซะ หรือจะอยากชั่วตลอดชีวิต" ท่านกล่าว พร้อมกับ จ้องหน้าเขม็ง จนข้าพเจ้า ต้องก้มหน้าหลบ คำกล่าวเช่นนี้ ทำให้ข้าพเจ้าต้องย้อนคิด ทบทวน เพื่อหาข้อบกพร่อง ของตัวเอง เพราะดูเหมือนว่า ท่านจี้เฉพาะเจาะจง มาที่กิเลส ข้าพเจ้าเหลือเกิน นับตั้งแต่เข้ามากราบท่าน ครั้งแรกแล้ว

"ตลอดเวลาที่ผ่านมา โยมไม่เคยลงทุนเลย อยากได้กำไรมันต้องลงทุนบ้าง ไม่ใช่อยู่ๆ ก็เข้ามาปันผลกำไร มันไม่ได้หรอก" ท่านกล่าว คำกล่าวนี้ ทำให้ข้าพเจ้ารู้สึกอึดอัด ความเข้าใจแบบโลกๆ นั้นย่อมหมายความว่า ข้าพเจ้าเห็นแก่ตัว หรือเห็นแก่ได้ จนพระต้องด่าซึ่งหน้า เอาลูกเข้ามาฝึก มาเรียนอยู่ข้างในนี้ ค่าอยู่ค่ากิน ค่าเทอมค่าเรียนไม่ต้องเสีย กินฟรีอยู่ฟรี บริจาคสักสตางค์ก็ไม่เคย โอ๊ย จิปาถะ เป็นพ่อคนขนาดนี้แล้ว ก็น่าจะคิดได้ ทำไมจะต้องให้พระ มานั่งทวงด้วย คิดแล้วนึกอยากจะจูงแขนลูก วิ่งหนีออกจากวัด โดยไม่หันหลังกลับ เข้ามาอีก (นี่คือ คนที่เข้าใจเพียง ภาษาสังคมแบบโลกๆ เผินๆ หรือสมองหมา ปัญญา ควายนั่นเอง) ที่ข้าพเจ้าไม่หาโอกาส ขอตัวลุกหนี เพราะยังข้องใจ เกี่ยวกับคำที่ว่า ลงทุน ความหมาย ยังไม่กระจ่าง แจ้งว่า มันคืออะไร ลงทุนชนิดไหน จึงได้แต่นั่งพนมมือ ก้มหน้ารับฟัง

"กระผมไม่เข้าใจขอรับพระคุณเจ้า.." ข้าพเจ้าเอ่ยตามตรง

"อะไรไม่เข้าใจ อายุปานนี้แล้ว ความรู้ก็พอมีอยู่บ้างมิใช่หรือ..โตเป็นพ่อคนได้อย่างไร? "ท่านกล่าว แบบรวบ หัวขั้ว กระชากพรืดเดียว ลงมากองรวมกัน

"การลงทุนมันมีหลายอย่างไม่ใช่หรือขอรับ?" ข้าพเจ้าพนมมือถาม

"ใช่..การลงทุนมีหลายอย่าง แล้วแต่โยมจะคิด ถ้าลงทุนดี ลูกก็พลอยดีไปด้วย ลงทุนแย่ ลูกก็พลอย แย่ไปด้วย ทีนี้พอเข้าใจหรือยัง?"

"ไม่เข้าใจขอรับ" ข้าพเจ้าตอบด้วยความซื่อ

"เคยเข้าวัดบ้างหรือเปล่า?" ท่านย้อนถาม

"เคยเข้าขอรับ แถววัดบ้านทั่วๆ ไป แต่วัดสายนี้ผมยังรู้สึกเกรงๆ เพราะยังขาดความเข้าใจ ในธรรมเนียม ปฏิบัติขอรับ" ข้าพเจ้ากล่าว ตามความรู้สึกที่แท้จริง

"เห็นไหม เท่านี้อาตมาก็รู้แล้วว่า โยมไม่เคยลงทุนแม้แต่น้อย คิดดูซิ แม้แต่ภาษาวัด ก็ยังไม่รู้ว่า จะปฏิบัติ ให้เป็นบุญได้อย่างไร อย่างนี้ ก็เท่ากับโยม เอาลูกมาทิ้งไว้ กับสิ่งที่เขาไม่คุ้นเคย แล้วจะให้อาตมาโทษใคร หือ?" ท่านหยุดถอนหายใจ พร้อมส่ายหน้าไปมา แล้วกล่าวต่อ

"โยมเห็นเด็กๆ เหล่านั้นไหม?" กล่าวพรางชี้มือลงไปข้างล่าง "เด็กๆ เหล่านี้ถ้าโยมสังเกต จะเห็นว่า หน้าตาของเด็ก แต่ละคนสดใส อิ่มเอิบ ร่าเริง ไร้แววแห่งความกังวลต่างๆ เพราะอะไรโยมรู้หรือเปล่า... เพราะเขามาจากครอบครัวที่ลงทุน เขามาจากครอบครัว ที่มีศีล เลิก ลด ละ จากอบายมุขทั้งปวง กินอาหารมังสวิรัติเป็นที่ตั้ง พวกเขาจึงอยู่ได้อย่างไร้ปัญหา เพราะเขามาจาก สายเลือดบุญ เขามาจาก ครอบครัวที่ลงทุน แต่ครอบครัวของโยม ได้ลงทุนกับสิ่งเหล่านี้แล้วหรือยัง? ยังใช่ไหม? ถึงโยมไม่ตอบ อาตมาก็เดาถูกว่า โยมยังไม่เคยลงทุนเลย ครอบครัว ยังมีแต่ ความสกปรก ลามกไปด้วยกลิ่นคาว ของเนื้อๆ หนังๆ ทั้งนั้น เรื่องอย่างนี้ ไม่ว่าคนหรือสัตว์ ลูกเสือลูกจระเข้ กำพืด มันเป็นอย่างไร สายเลือดมัน ก็เป็นอย่างนั้น การปฏิบัติก็เช่นกัน เด็กเข้ามาอยู่ที่นี่ ปฏิบัติอย่างหนึ่ง พอออกไปที่บ้าน ผู้ปกครอง ปฏิบัติ อีกอย่างหนึ่ง จะให้มันกลายเป็น เนื้อเดียวกันได้อย่างไร ไม่มีทางหรอก ถ้าโยมยังไม่ลงทุน ก็อย่าหวังว่า จะได้สายเลือดบุญ ออกไปเลย อาตมาขอยืนยัน" ท่านกล่าว อย่างหนักแน่น

"เรื่องแก้ไขก็เช่นกัน จะแก้ไขที่ตัวเด็ก แต่เพียงอย่างเดียวนั้น ไม่ได้ผล มันต้องแก้ไขพฤติกรรม ทางครอบครัวก่อน เป็นพื้นฐาน การที่ทางนี้ ให้โอกาสเด็ก ได้ปรับปรุงตัวเองนั้น อาตมาว่า เป็นเพียง การต่อเวลา ออกไปเท่านั้น ถ้ายังไม่มีการลงทุน ตามที่กล่าวมาแล้ว อย่างดีก็แค่ ไม่เป็นภาระ ของครอบครัว เพียงช่วงเวลาหนึ่งเท่านั้นเอง" ท่านหยุดถอนหายใจ พร้อมกับเก็บหนังสือ เข้าไว้ที่ตู้ แล้วก็หันมากล่าวต่อ

"การที่อาตมาต้องล่วงเกิน ถึงสายเลือด และพูดถึงการลงทุน เพราะเห็นว่า โยมยังบกพร่อง ต่อการริเริ่ม ปลูกฝัง เนื้อแท้ของบุญไว้ บนเส้นทาง สายนี้ โยมเป็นพ่อแม่ ต้องเดินก่อนทำก่อน แล้วให้ลูกๆ เดินตาม ทำตาม มาบนเส้นทางสายเดียวกัน มาด้วยความบริสุทธิ์ศีล มาลงทุนร่วมกัน มาปฏิบัติร่วมกัน มากินอาหาร ที่ปราศจากรสชาติที่กิเลสปรุงแต่ง มาช่วยกันสร้างครอบครัวให้มีศีล มีธรรมะ และ เพื่อให้เกิดบุญ ตามที่โยม ปรารถนา นี่คือข้อคิดนะ ลองกลับไปทบทวนดูให้ดีๆ เพราะการที่จะแก้ไขปัญหาต่างๆ นั้น มันต้องดูที่เหตุ ดูที่ต้นขั้ว พ่อแม่เป็นเจ้าของ สายเลือดโดยตรง ก็ต้องให้พ่อแม่มาปกป้องคุ้มครอง คนอื่นย่อมทำไม่ได้ เหมือนอย่างพ่อแม่หรอกนะ การลงทุนข้างใน กับการลงทุน ข้างนอกนั้น แตกต่างกัน การลงทุนข้างนอก เป็นการลงทุนเพื่อกิเลส เพื่อตัวเอง แบบโลภแบบหลง แสวงหากำไร แบบเห็นแก่ตัว ไม่ใช่กำไร ที่ปันผลทางบุญ แต่เป็นกำไรที่ปันผลทางบาป ในแต่ละวันอาตมาเชื่อว่า โยมลงทุน แต่ทางบาป ไว้เยอะ ขอให้ลองเก็บไปคิด พิจารณาดู ให้ละเอียดเถิด แล้วโยมจะเข้าใจเอง ขออภัยด้วย ที่อาตมาพูดตรง อาจล่วงเกิน ชีวิตส่วนตัวของโยมไปบ้าง ได้ข่าวว่า มีบ้านเล็กน้อยมิใช่หรือ?"

"เคยมีขอรับ แต่ก็เลิกรากันไปแล้ว" ข้าพเจ้าตอบ

"นั่นแหละ อาจเป็นการสะสมปัญหาไว้ จนทำให้เด็กมีปมด้อย มีลูกด้วยกันหรือเปล่า?"

"มีคนหนึ่งขอรับ.."

"แล้วแม่ของเด็กเขาทราบหรือเปล่า?"

"ทราบขอรับ.."

"นั่นแหละเขาเรียกว่า เป็นครอบครัวที่เหลวแหลก มีปัญหา เป็นทางสายชั่ว ซึ่งคนสำนึกดี เขาไม่ทำกัน โยมต้องเข้าใจนะว่า สำนักนี้เขาสอนคน ให้เป็นคน ทั้งสมณะ ทั้งฆราวาส ต่างทุ่มเทด้วยชีวิตจิตใจ ครูทุกคนสอนเด็ก โดยไม่รับเงินเดือน ไม่มีครูที่ไหนในโลก ที่สอนเด็ก โดยไม่มีค่าตอบแทน ขนาดทุ่มเท เคี่ยวเข็ญกันอย่างนี้ ก็ยังเอาดีได้ยาก ยิ่งไม่มีสายเลือดบุญด้วยแล้ว ยิ่งยากกว่ายาก เอาดีในเร็ววันไม่ได้เลย อย่างดีก็แค่ เป็นผู้ใหญ่ขึ้น ดีแบบโลกๆ ลาภยศสรรเสริญ อะไรทำนองนั้น พูดมากไปโยมก็แสลงหู ไม่ชอบ ไม่พอใจ แต่ก็ช่วยไม่ได้ เมื่อปรารถนา ที่จะเข้ามา ก็ต้องมาให้มันถูกมันควร มาด้วยใจ มาด้วยศีล ด้วยธรรม กันจริงๆ ไม่ใช่แมวไม่ดี หมาไม่ดี ก็เอามาทิ้งวัดปล่อยวัด อาตมาพูดตรง ถ้าโกรธ ถ้าถือ ก็ไม่ต้องมากันเลย"

"ไม่โกรธหรอกขอรับ ด้วยความสัตย์จริง กระผมยินดีรับฟัง ขอให้พระคุณเจ้า แนะนำมาเถิดขอรับ"

"ดีแล้ว หัดเป็นคนโกรธไม่เป็นดูบ้าง อ่อ..อีกอย่างที่อาตมาอยากจะฝากคือเรื่องเวลา ตอนนี้ขอให้โยมลงทุน เรื่องเวลาก่อน เพราะเด็กถูกตำหนิ มีโทษมีทัณฑ์ เขาอาจจะเหงาว้าเหว่ ผู้ปกครองควรหมั่นมาให้กำลังใจ ไม่ใช่เอาเขามาปล่อยทิ้งนะ"

"ขอรับพระคุณเจ้า.." ข้าพเจ้าพนมมือตอบ

"เอานี่ หนังสือธรรมชาติชีวิต โยมเอาไปอ่านนะ อ่านหลายๆ รอบ เผื่อว่าจะมองเห็นอะไรขึ้นมาบ้าง จงอย่าลืมว่า พ่อแม่มีธรรมะ ก็เป็นพ่อแม่ที่ดี ลูกมีธรรมะ ก็เป็นลูกที่ดี ครูมีธรรมะ ก็เป็นครูที่ดี และ ผัวเมีย มีธรรมะ ก็เป็นผัวเมียที่ดี เอาละอาตมาต้องขอตัว ลงศาลาอบรมธรรมให้เด็กๆ ก่อน โอกาสหน้า ขอเชิญใหม่ เจริญธรรม"

ข้าพเจ้า "สาธุ" ด้วยความซาบซึ้งในความเมตตาของท่านอย่างจริงใจ อ่า..นึกอยากจะดึงเอา สมองดิบๆ เขลาๆ ออกมาเหยียบให้เละ เป็นขี้ควาย ที่อุตริคิดกับท่านแบบชั่วๆ คิดว่าท่านด่า หาว่าท่านทวง สารพัด ที่สมองเลวๆ จะคิดไป ฟังภาษาธรรมไม่เข้าใจ แล้วคิดไป ทั่วทิศทั่วแดน เมื่อกระจ่างแจ้งเช่นนี้ ความคิดที่ว่า ท่านใช้วาจาแบบนักเลง ที่ไม่แคร์รูหูผู้รับฟัง ตั้งแต่ในเบื้องแรกนั้น บัดนี้ข้าพเจ้า ขอสารภาพ ด้วยความ บริสุทธิ์ใจว่า เข้าใจความหมายของท่านผิด และเมื่อได้สำรวจ ตรวจพิจารณาตัวเอง อย่างละเอียด ถี่ถ้วน ตามที่ท่าน แนะนำแล้ว ทุกอย่างที่ท่านเทศน์มา เป็นความจริง ภาษาเทศน์ของท่านนั้น ถ้าจะเปรียบ กับผงซักฟอก ก็เป็นผงซักฟอกที่ไร้ฟอง ดูผิวเผิน ยี่ห้อนี้ไม่น่าใช้ กลัวไม่ดี กลัวซักไม่สะอาด เพราะผู้ใช้ เคยใช้แต่ ชนิดมีฟอง ซักลื่นมือ น้ำไม่กระด้าง คำพูดหรือคำเทศน์ ก็เช่นเดียวกัน ถ้าจะให้ถูกใจ ถูกกิเลส แล้วละก็ ต้องไพเราะนุ่มนวล ฟังสบาย ให้สาระในเชิงเอาใจ นี่คือค่านิยมของกิเลสหู กิเลสใจ ที่เกิดมา พร้อมกับชีวิต ทุกชีวิต และถูกปลูกฝัง มาตั้งแต่ไหนๆ กี่ยุคกี่สมัย ก็เป็นกันอย่างนี้
(อ่านต่อฉบับหน้า)

(เราคิดอะไร ฉบับที่ ๑๔๖ กันยายน ๒๕๔๕)