ยิ่งแม้แต่มิตรเป็นพี่เป็นน้อง ก็ไม่สัมพันธ์ ไม่มีความสัมพันธ์กับ หมู่พวกเราอยู่ในนี้ ใครๆก็คบหา ไปอย่างนั้น คบหาไปเฉยๆ ไม่ได้มีความสัมพันธ์อะไรกันมากมาย ไอ้อย่างนี้ ยิ่งเปราะบาง ยิ่งจะออก จากหมู่ง่าย เพราะฉะนั้น โดนอาตมาดุ อาตมาว่า เมื่อไรนี่มันจะออกจากหมู่แล้ว กลับบ้าน หรือไปหา รูที่ไหน ที่ตัวเองมีรู หรือไม่ก็ไปงุบงิบ ทำอะไรอยู่ ไม่กลับบ้าน ไม่ไปโน่น ก็หางานอะไร หาอะไรไปทำ จุ๊กจิกอยู่ตรงนั้นน่ะ หาเรื่องที่จะไปส่วนตัว หรือไประบาย ไปคบหากับอะไรอื่น พวกนี้ ถ้าดีไม่ดีเลย หนักเข้าไม่มีเพื่อน คบกับ พวกจิ๊กโก๋ ไปคบกับคนนอก ไปคบกับพวกที่อะไร ไปอะไรก็ได้ มันไม่มีที่พึ่ง ไม่มีเพื่อน คบเพื่อนอะไรก็ได้ ไป...กับเขา ก็ต้องอนุโลมกับเขา เพราะเราจะคบ เพื่อนกับคนอื่นเขา ใช่ไหม เราจะเป็นเพื่อนเขา ก็ต้องมีอะไรที่เป็นตัวคบหากัน สัมพันธ์กัน หรือ ร่วมกันทำ ร่วมกันสนุก ร่วมกัน มีชีวิตชีวาได้ ก็ไปเป็นอย่างเขา มันก็จะไปกันใหญ่

นี่ลักษณะพวกนี้ ที่อาตมากว่าจะได้คิด กว่าจะมีปัญญา อาตมา กว่าจะมีภูมิ ที่มองหยิบเอามาพูด กับพวกคุณฟัง โอโห นายเหมือนกันน่ะ ที่พูดไปวันนี้นี่ ก็ยังไม่รู้ ได้เหมือนกันว่า ผู้ที่เขามีโรค โรคนี่น่ะ จะได้ฟังเท็ปนี้หรือไม่ นี่ พวกคุณนั่งอยู่นี่ ใครมีอันนี้ก็รู้ตัว แล้ ก็ตรวจโรคของตัวเองน่ะ อาตมาเป็น หมอ ตรวจโรค ก็โดยบอกโรคให้แล้ว คุณก็ไปตรวจตัวเอง จะไปเอามา แล้ว ก็เอาเครื่องมือฟังเอง อะไร ตรวจเคาะตรงนั้น ตรวจตรงนี้เอา เลือดมาดู มาตรวจ มาแยก มาอะไร มันก็ไม่ใช่ คุณต้อง ทำเอง ที่บอกไปนี้ ก็บอกอาการของโรค แล้วเราก็ไปตรวจอาการนั้น ที่ตัวเรา

ผู้ไม่ได้ฟังนี่ก็อาการไม่ค่อยดีแล้ว ไม่ค่อยจะฟังธรรมแล้ว เดี๋ยวนี้ไม่ค่อยจะอยู่กับหมู่กลุ่มเท่าไหร่ ห่างๆ เหินๆ แต่ก็อยู่น่ะ ไม่ได้ไปไหนหรอก เพราะว่าดูๆแล้ว ข้างนอกก็ เอ๊ จะไปวัดสวนแก้วก็.. สำนักนั้น ก็ยังไม่เท่าไหร่ จะไปสุญตารามหรือ ก็ไม่ค่อยดีหรอก จะไปสวนโมกข์ ท่านพุทธทาส ก็สิ้นแล้ว จะไป ธรรมกายหรือ เราก็ไม่ถนัด เพ่งลูกแก้ว ... จะไปไหน มันก็เชื่ออยู่ว่า ที่นี่ดี แต่ก็จะอยู่ไม่ได้ ก็มีเหลือ อยู่อันเดียว เป็น"ช้างมาตังคะ" ออกไป แล้วก็ไปตั้งก๊ก ตั้งเหล่า สร้างโขลงใหม่ สามารถมั้ยละ สามารถจริง ก็ลองดูสิ มันไม่ง่าย อันนี้ก็เป็นความหมายหนึ่ง ของมิตรดี สหายดี สังคมสิ่งแวดล้อมดี เป็นทั้งหมดทั้งสิ้นของพรหมจรรย์ คือ ผู้มีภูมิธรรมจริง

แต่เสร็จแล้ว ก็อยู่กับหมู่ไม่ได้ เพราะมีอัตตามานะ ก็ออกไปจากหมู่ ออกไปจากหมู่จริง ก็ไม่ใช่ช้าง มาตังคะ สร้างหมู่ไม่ได้ สร้างกลุ่มไม่ได้ แต่ก็เอาตัวรอดได้ เอาตัวรอดได้นะ เอาตัวรอดได้ สร้างหมู่ ไม่ค่อยขึ้นหรอก ไม่ค่อยออกเท่าไหร่ เพราะไม่มีบารมีขนาดนั้น แต่ก็มีภูมิธรรมพอสมควร ออกไป ก็เอาตัวรอดได้ เสร็จแล้ว ก็อยู่ไปจนตาย ก็ตายไป ทิ้งไป มันก็โกรธละ ชาตินี้มันโกรธ มันเข้ากับหมู่ไม่ได้ แล้วก็โกรธ เพราะอัตตามานะ ออกไป ก็อยู่กันไป ตามประสาไป หมู่กลุ่มก็ได้ ไม่ได้เป็นโล้เป็นพายหรอก ถ้าช้างมาตังคะจริงๆละ จะสร้าง หมู่กลุ่มขึ้นมา แล้วก็จะมีเนื้อหา ก็จะมีหมู่กลุ่ม หนักเข้าหมู่กลุ่ม ก็จะดีๆๆๆ จนกระทั่ง พิสูจน์ได้ เลยว่า ผู้นี้ถูกต้อง กลุ่มที่ออกมานั้น หนักเข้า สุดท้ายกลุ่มนั้นก็ พรหมจรรย์ จะเลื่อนจากหมู่นั้น มาอยู่หมู่ช้าง มาตังคะนี้เอง

พรหมจรรย์จะเลื่อนมาอยู่หมู่ช้างมาตังคะ หมู่นั้นก็เมื่อถูกหัวใหญ่ ช้างมาตังคะจริงป้าบ ออกมาแล้ว หมู่นั้นก็จะ ค่อยเสื่อม ช้างมาตังคะก็จะสร้างหหมู่ขึ้นไป เป็นหมู่แท้ ขึ้นมาแทน แต่นี่ก็ไม่ใช่ช้าง มาตังคะจริง แต่มีภูมิธรรมบ้าง ออกจากหมู่นี้ไป เพราะอัตตามานะ ก็ไม่มีพรหมจรรย์ ไปสร้าง พรหมจรรย์ ไปสร้างหมู่กลุ่ม ทั้งหมดทั้งสิ้น ของพรหมจรรย์ สร้างขึ้นไม่ได้ สร้างขึ้นไม่ได้ แต่ก็รักษา ตัวรอดได้ อย่างน้อย ก็มีบริวารบ้าง มีบริวารพอสมควร ได้บริวารบ้าง ก็พอเป็นไปได้ แต่ไม่ได้เป็นตัว พรหมจรรย์แท้ ไม่ได้เป็นหมู่กลุ่มของศาสนา หรือ ทั้งหมดทั้งสิ้น ของพรหมจรรย์ เป็นหมู่ใหญ่ แล้วหมู่นี้ ก็จะใหญ่ขึ้นไป จนกระทั่งกลายเป็น แก่นหลักของศาสนา จะไม่ขึ้นอย่างนั้น ก็พอไปได้ ก็จะฝ่อ แล้วก็ทิ้ง เหมือนกับกลุ่ม ครูบาอาจารย์ ที่แต่ละสำนักนี่แหละ ครูบาอาจารย์ ออกไปตั้ง สำนักเอง ก็ดูมีบริวาร มีกลุ่ม มีหมู่นะ เสร็จแล้วพออาจารย์ตาย หมู่นั้นอยู่ไม่นานหรอก ตามเนื้อหา ถ้ามีเนื้อหาบ้าง ก็อยู่นานหน่อย ถ้าไม่มีเนื้อหา หมด

หรือซ้อนเชิงอีกอย่างหนึ่ง ไม่มีเนื้อหาของศาสนาพุทธ แต่เป็นเนื้อหาของฤาษี ฤาษีนี่ดูเหมือน จะอยู่นาน เหมือนกัน จะอยู่ เหมือนดูเหมือนนาน แต่ถ้าใคร ไม่มีดวงตา จะมองไม่ออกว่า มันไม่ใช่พุทธ แต่อยู่ใน ชื่อพุทธ ภาษาพุทธ อยู่ในนามของพุทธ แต่ความจริงนั้น เป็นฤาษี เป็นลัทธินอกรีต แต่ขอใช้นามว่าพุทธ เท่านั้น เป็นนามนอก อยู่นานเหมือนกัน

อย่างมหายาน เป็นต้น มันนอกรีตไปจนกระทั่งมากมายแล้ว มหายานนี่ เดี๋ยวนี้ก็ยังมีอยู่ แต่ก็เรียกว่า พุทธ มหายาน พระมีลูก มีเมียได้ มีเจ้าของกิจการ โอโห มากมายเลย อย่างที่ญี่ปุ่นนี่ เขาก็ถือว่า เขาเป็นพุทธมหายาน อยู่ได้ เอาชื่อแปะไว้เฉยๆ แต่เนื้อหา เพี้ยนหมดแล้ว จะมีไอ้ที่ มีความตรงกันบ้าง ของพุทธบ้าง นิดๆหน่อยๆ แต่ส่วนใหญ่ ค่าเฉลี่ยแล้ว ไม่ใช่พุทธเลย ค่าเฉลี่ยแล้ว นอกรีตนอกทางหมด ก็ยังมีอยู่เดี๋ยวนี้ ก็ยกตัวอย่าง ให้ฟังได้ อย่างมหายาน อย่างนี้เป็นต้น มันนอกรีตไปหมดแล้ว แต่ก็เรียกว่า พุทธ ลักษณะมันหมดไปในตัวคุณธรรม แต่ตัวรูปธรรม มันยังอยู่ เรื่องรูปธรรมหรือยี่ห้อ ฉาย ชื่อเสียง ยังอยู่ แต่ในเนื้อหาแท้ แก่นแท้ อรรถมันหมดไปแล้ว มันไม่เป็น อย่างพุทธ ไม่เป็นสัมมาทิฐิ ไม่มีมรรคมีองค์ ๘ หรือว่า ไม่มีหลักเกณฑ์ สำคัญ มันไม่ได้เข้าร่อง เข้ารอย อะไร แม้แต่จารีต ประเพณี วัฒนธรรม มันก็เลื่อนเปื้อน โอ๊ย เป็นศีลพตตุปาทานอะไรๆ เละๆ เทะๆ ไปเป็นจรีต ประเพณีวัฒนธรรม อีกแบบหนึ่งไปเลย กรรมคนละเรื่อง อุเทศ อธิบายคนละอย่าง ศีลก็คนละแบบ ทิฐิก็คนละทิฐิ ไปเลย แต่ยังมียี่ห้อว่าพุทธอยู่นี่ อย่างนี้ก็ต้องเข้าใจให้ดี เดี๋ยวนี้ก็ยังมีอยู่เยอะ ห่างน้อยห่างมาก อย่างมหายาน นี่ ถือว่าห่างมาก อยู่ในเถรวาทด้วยกัน ก็ห่างออกไปจากเถรวาทนี่แหละ ก็ยังอยู่ ในเมืองไทย นี่ก็มีห่าง ออกไป มากขึ้นๆ เป็นฤาษีอะไรไปต่างๆนานาสารพัด

ฤาษีที่จะมีลักษณะ ไปอย่างมหายาน เรียกว่า ฤาษีกรุง มหายาน เรียกว่าฤาษีกรุง ฤาษีอย่างเถรวาท ก็เป็นฤาษีป่า ออกไป เรื่อยๆๆ อยู่ในเมืองไทย นี่แหละมี ที่เรียกตัวเอง เถรวาทนี่ มีทั้งมหายานซ้อน มีทั้งเถรวาทสุดโต่งไปหา ฤาษีมากขึ้น อยู่ในเมืองไทยนี่แหละ มีอยู่หลายสำนัก เยอะแยะ แต่ก็เรียกว่า พุทธ หลงกันว่าพุทธ ก็ขอยกตัวอย่าง ขึ้นมาชัดๆเลย เดี๋ยวนี้ ปัจจุบันธรรม

อย่างหลวงพ่อก. อย่างนี้เป็นต้น นี่แหละฤาษีป่า ฤาษีป่าก็เรียกกันว่าพุทธ ไม่ต้องเอาอะไรมากหรอก อาจารย์ ข. ค. ไปทางไสยศาสตร์ ไปทางอะไร อนุโลมเข้าไป มันไม่ใช่พุทธ แต่ดูเหมือน มีภาษาพุทธ อยู่บ้าง แต่โดยส่วนใหญ่ ค่าเฉลี่ยแล้ว จารีตประเพณีวัฒนธรรม ลักษณะต่างๆ มันไม่เป็นพุทธ มันไม่เป็น มรรคองค์ ๘ มีแต่อนุโลม ให้เขา เป็นอยู่ ไม่เป็นสัมมาอาชีพ ไม่เป็นสัมมากัมมันตะ ใครมา ก็ว่าไปเลยน่ะ อนุโลมเขาไป แบบขลังๆ แบบไสยศาสตร์ ไปหมด มันไม่ได้เข้ารีต เข้าร่อง เข้ารอย อะไรของพุทธเลย นี่อาตมาจะว่าปากจัด ก็จัดขึ้นเรื่อยๆ เปิดเผยนี่ฤาษีป่า หลวงพ่อก. หลวงพ่อ ข.ค. อย่างนี้ เป็นฤาษีป่า ที่ออกนอกรีตไปใหญ่

ส่วนฤาษีกรุง ก็มีปรัชญา มีความรู้ มีวิชาการ มีอะไรมากขึ้นๆๆๆ ที่ไม่ค่อยถูกต้อง เป็นมิจฉาทิฐิ อวิชชาซ้อน หรือ เป็นโมหะ จะซับซ้อนๆ ส่วนใครที่ ถูกมาก ก็ยังรักษาสถานะ แม้จะเป็นปริยัติ เป็น ตรรกศาสตร์ เป็นความรู้ ทางปริยัติ ทางบัญญัติ ถูกต้องมากก็เอาไว้มาก ทางภาคปฏิบัติ กัมมันตะ อาชีวะ หรือ สังกัปปะ วาจา ในทางสาย ฤาษีป่า ฤาษีกรุงก็แล้วแต่ ถ้ามีคุณธรรม หรือ มีภูมิธรรม เป็นพุทธมากหน่อย ก็เอาละ ก็ยังมีมากหน่อย แต่ถ้าไม่มี ภูมิธรรมมาก มันก็เละ มันไม่ถูกต้อง เป็นสัมมาทิฐิ ของพุทธเจ้าน่ะนะ ก็ยังซับซ้อนอยู่ในเมืองไทยนี่ ก็อีกเยอะ ถ้าอาตมา พูดไปหมดละ เหมือนยกตัวยกตน ยกตัวยกตน มีอยู่คนเดียว ถูกอยู่คนเดียว ไปตัดสินคนอื่น ผิดหมด เลยไม่ต้อง มีเพื่อนกัน พอดี ไม่มีแนวร่วมกันพอดี เราก็อยู่ไม่ได้ สิ่งดีก็มี แม้แต่อาจารย์ค. ก็มีสิ่งดี ที่พูดถูกอยู่บ้าง หลวงพ่อก. ก็มีสิ่งดี ที่พูดถูกพุทธอยู่บ้าง เพราะไม่ใช่ว่าไม่ใช่พุทธซะเลย เป็นพุทธ อยู่บ้าง แต่ในพฤตินัย หลายๆอย่าง พฤติกรรมหลายๆอย่าง ส่วนใหญ่ ส่วนมาก จะอยู่ประจำชีวิต เรียกว่า สัมมาอาชีพ เลยนั้นน่ะ มันไม่เข้าร่องเข้ารอย ของพระพุทธเจ้า มันกลายเป็นเรื่อง นอกรีตไปเยอะ ไม่ใช่ปฏิบัติอยู่ใน พรหมจรรย์นี้ มันออกนอก พรหมจรรย์นี้ ไปเยอะน่ะ

เพราะฉะนั้น พวกเรานี้ หันมาหาพวกเรา พวกเรามีอัตตามานะ ในเรื่องถือดี นึกว่าฉันศรัทธาเลื่อมใส เอาใจใส่ ในการศึกษา การศึกษาก็คือ มาฟังธรรมะอาตมา ฟังแต่อาตมา นี่แหละ ฟังมาก ใส่ใจศึกษา เล่าเรียนดี แต่คนอื่น ตีทิ้งหมด กลายเป็นคนที่ วางคนอื่นหมด ไม่ยอมรับ แต่ไม่รู้ตัว ว่าไม่ยอมรับ ก็เป็นเพื่อน เป็นมิตร สหาย เป็นคนที่ อยู่ร่วมกันได้ แต่ในภูมิธรรม ฟังดีๆ มันละเอียด เข้าไปเฉพาะ เรื่องภูมิธรรม เรื่องศาสนา อย่ามาติเตียนฉัน ฉันดีพอตัว ดีพอ ตีทิ้งคนอื่นหมด กลายเป็นคนหน้าด้าน อย่างที่อาตมาว่า ไม่รู้ว่าพฤติกรรม มันเกี่ยวเนื่องกัน กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม หรืออะไรพฤตินัย พฤติกรรม อยู่ร่วมกันนี่ มันมีลักษณะ ลีลา เหมาะควร หรือ ไม่เหมาะควร ก็ไม่รู้ตัว เพราะฉะนั้น ตัวเองทำอย่างไร ก็ไม่รู้ ให้คนอื่นเขาติเตียน ติไป ฉันไม่ถือสาแล้ว คนไหนติ ฉันก็เฉย เลยกลายเป็น คนหน้าด้าน อยู่กับหมู่นี่ หมู่ก็ระอาเต็มที หมู่ระอา เขาก็ไม่อยากสอนแล้ว ทางธรรมะ

แต่เอาเถอะ เรื่องกินเรื่องอยู่ ก็ไม่มีปัญหาอะไร จะเรื่องจะอยู่ จะหมู่จะกลุ่ม จะโน่นจะนี่ เขาก็สัมพันธ์ อยู่ด้วย ก็ไม่มีปัญหาอะไร กินข้าว กินน้ำ จะทำงานทำการ เขาก็สงสาร ก็คุณทำงานอยู่ เขาก็เอื้อ เรื่องการเรื่องงาน แต่เรื่องธรรมะ เขาระอาหมดเลย มันซ้อน เห็นไหมว่า มันซ้อนเชิง มันซ้อนเชิง นะ เขาก็ตีทิ้ง เป็นหมา หัวเน่า ในเรื่องธรรมะ อยู่ในหมู่ แต่ในเรื่องไม่ใช่ ธรรมะหรอก เหมือนกับ คนอยู่ในหมู่ด้วย เหมือนญาติธรรมในหมู่ เขาก็ไม่เป็นไร จะกินจะอยู่จะงาน เขาก็สงเคราะห์กันได้ บางทีก็ดีด้วย บางทีดีด้วยน่ะ เขาทำงานดี เออ ก็ดี เขาก็เห็นดี ทำงานทำการ ก็ช่วยเหลือ เฟือฟาย หรือว่า ช่วยเหลือในเรื่องการกินการอยู่ การเป็นการไป การมาอะไร ช่วยเหลืออาศัย เรื่องอาศัยทางโลกๆ ธรรมดา ก็ดี ก็เกื้อกูลกันไปได้ ตัวเองก็เลยกลายเป็นว่า ยังอยู่ ในพฤติกรรมเก่า พฤติกรรมที่ตัวเอง แสดงท่าที ลีลาอย่างไร ก็ไม่รู้ตัวว่า อย่างนี้มันน่าเกลียด อย่างนี้มันไม่ควร ปฏิบัติ อย่างนี้ไม่ควร ประพฤติ โดยเฉพาะ ประพฤติ กับอาตมา ก็ไม่ค่อยเข้าใจ มันเป็นเรื่อง ยากเหมือนกัน มันแบ่งเจียด ออกไปนิดหนึ่ง แล้วมันก็เข้าไปรู้เรื่อง ไอ้ตัวนี้ ก็มาก มันเจียดออกไปอีกนิดหนึ่ง แต่คนอื่นรู้สึก เราวางตัว กับหมู่ เป็นเพื่อน มิตรสหายดี และแต่ไม่ใช่มิตรทางธรรม เพราะดูถูกทางธรรมคนอื่นหมด แล้วมันเป็น อัตตามานะทางธรรม ถือดีในทางธรรม

ฟัง เข้าใจซ้อนขึ้นไปได้ไหม แม้แต่ในผู้ที่เป็นสิกขมาตุ สมณุทเทส เป็นสมณะก็ตาม มีนัยอย่างนี้ อยู่ด้วย เพราะฉะนั้น สิกขมาตุบางรูป ก็ขึ้นต่ออาตมาคนเดียว สิกขมาตุบางรูป นะ สิกขมาตุบางรูป ขึ้นต่อ อาตมาคนเดียว คนอื่นเหมือน ไม่มีเพื่อนฝูงอยู่กิน เป็นมิตรสหาย เป็นพี่น้องกัน ชีวิตอยู่ปกติ กินอยู่ หลับนอน การงานอะไร สัมพันธ์กันดี แต่เรื่องธรรมะ อย่าน่ะ พ่อท่านคนเดียว เรื่องธรรมะ คนอื่น อย่ามาแหยม นอกจากไม่แหยมแล้ว วางได้ ด้วยนะ ไม่ถือสาด้วย ใครจะว่าอย่างไร เฉยหน้าด้าน มันอยู่อย่างนั้นแหละ แหม อาตมา คำว่าหน้าด้าน ว่าแรงแล้วนะ เป็นคำติที่แรง แล้วนะ ไม่รู้จะทำ อย่างไร คนนั้นจะรู้สึกตัว แล้วก็มองคนอื่น ในเรื่องภูมิธรรม นี่ คนอื่น ต่ำกว่าตัวหมด แต่ในเรื่องประสาน ความเป็นอยู่ในหมู่ ประสานได้ อยู่กับหมู่ กินอยู่หลับนอน งานการอะไร ทำร่วมด้วยได้ แต่ในเรื่อง ธรรมะอย่าเชียว ใครไม่มีดีละ นอกจากไม่มีดีแล้ว ข้าไม่เอากับใคร เอาจากอาตมาคนเดียว มันเวร มันกรรม อะไรก็ไม่รู้ อาตมานี่ มันรักมากเกินไป เปลี่ยนชื่อจากรัก รักพงษ์ดีมั้ย ทำไมมัน ต้องมา ชื่อรัก ด้วย ก็ไม่รู้น่ะ ก็ไม่ได้คิด มันจะมีนัยๆอย่างนี้ มาจนถึงขนาดนี้ มันกลายเป็นศรัทธา มันกลายเป็น กลายรัก เลื่อมใสอะไร ก็แล้วแต่ มีกามหรือไม่มี กามอะไรก็แล้วแต่ แม้ไม่มีกาม ก็รักเคารพนับถือ รักอย่างพระเจ้าละนะ รัก อย่างพระเจ้า เชิดชูบูชาอะไร ก็แล้วแต่ ก็รักนี่มันได้หมดทุกอย่าง ความรัก ของศาสนา เขาก็มีก็ได้ แต่มันติด มันเป็นอัตตามานะ เพราะฉะนั้น รักนี่เป็นมิติถึง ๗ ตั้งแต่มิติถึง ๗ นี่นะ มันยัง ไม่บริสุทธิ์ผุดผ่อง มันยังเป็นรัก หรือเป็นศรัทธาเลื่อมใส ที่แฝง

อาตมาเคยพูด ความรักกับศรัทธานี่ มันเริ่มยาก รักกับศรัทธา มันแยกยากอยู่เหมือนกัน ศรัทธา ดูเหมือนรัก ผูกพัน ยกย่อง เชิดชูนับถือบูชา อะไรก็แล้วแต่ชอบใจ สรุป ง่ายๆก็คือ พอใจชอบใจ ชอบใจถ้ามันมีตัวเชิงกาม ก็มีอาการ ทางกาม ถ้าไม่มีเชิงกามเลย เพียวๆ ก็จะมีการชอบใจดูด สัมพันธ์ ผูกพันสนิทมาก ยึดมาก มันก็เป็นความรัก ชนิดที่มัน ผูกพัน อภินิเวสายะ หรือว่าเป็นอุปาทาน ไม่ใช่ สมาทาน ไม่ใช่ยึดถืออย่างสมาทาน แต่ยึดถือ อย่างอุปาทาน มันก็เป็นอย่างนั้น โดยเฉพาะ เอาแต่ อาตมา เพราะฉะนั้น เรื่องอย่างนี้ จึงกลายเป็นเรื่องที่อยู่กับหมู่ ก็เลยกลายเป็น ไม่รู้ตัว ว่าตัวเอง อยู่กับหมู่แล้ว ทำไมนะ มันเข้าไม่ได้ ทำไม มันไม่ประสานกับหมู่ เพราะฉะนั้น ก็เลยไม่รู้ตัวเอง พูดก็นึกว่าตัวเอง อยู่ในภพของ ธรรมะตลอดเวลา พูดธรรมะออกมา เมื่อไร ฉันก็นึกว่า ฉันแน่ทุกที แต่หมู่เห็นแล้ว ก็หมั่นไส้ทุกที ตัวเองก็นึกว่า ตัวเองพูดธรรมะ เจ๋งทุกที หมู่ก็บอก หมั่นไส้ทุกที มันก็เลย ยิ่งรับกันไม่ได้ ในเรื่องของธรรมะ มันก็เลยอยู่กับหมู่ เหมือนโดดเดี่ยว แต่ตัวเองก็วางใจ ก็บอกว่า ไม่มีอะไร อยู่กับหมู่ก็ได้ ตัวเองวางจริงๆ หมู่ก็เห็นในมุมนี้ เหมือนกันนะ ดูนะว่ามันดูซ้อน ดีเหมือนกัน ดูดีเหมือนกัน วางนี่ ทำอะไรก็ทำไป แอ๊คๆ เหมือนคนที่ ไม่เข้าร่อง เข้ารอยกับหมู่นี่ เหมือนติงต๊อง อยู่กับหมู่ เหมือนคน ติงต๊องๆ เอาศัพท์ติงต๊องมาใช้ ซ้อนขึ้นไปอีกซิ คือมันไม่เหมือนหมู่ แต่มันก็อยู่ กับหมู่ได้ ไม่เหมือนหมู่ ในประเด็นหนึ่ง เชิงหนึ่ง โดยเฉพาะ ในเชิง ธรรมะ ถือดีถือตัว ในเชิงธรรมะ เมื่ออยู่กับหมู่ ประสานเรื่อง ธรรมะ กับหมู่ไม่ได้ แต่ประสานในเรื่อง ความเป็นอยู่ กับหมู่ได้ อันนี้ก็ยังดี ก็ยังไม่ต้องไปไหน ก็ยังทำงานทำการกันไป แต่ไม่เจริญทางธรรม

เพราะพระพุทธเจ้า ตรัสแล้วว่า มิตรดี สหายดี สังคมสิ่งแวดล้อมดี เป็นทั้งหมดทั้งสิ้นของธรรมะ พูดกันง่ายๆ ธรรมวินัย หรือพรหมจรรย์นี้ ธรรมวินัยนี้ อันเดียวกัน เพราะฉะนั้น ก็เลยธรรมะไม่มีอันนี้ มิตรดีสหายดี สังคม สิ่งแวดล้อมดี ไม่เป็นมิตรสหายทางธรรมเลย เป็นมิตรทางโลกเท่านั้น มิตรทางโลก สหายทางโลก สัมปวังโก ทางโลก แต่ทางธรรมมีอาตมา เป็นมิตรผู้เดียว เพราะฉะนั้น อัตตามานะ ตัวซ้อนตัวนี่ อยากให้พวกเรา ได้รู้สึกตัว

อยากให้พวกเราได้เข้าใจ และก็พยายามที่จะปรับตัวเองให้อย่าเป็นผู้ดูถูกดูแคลน อย่าถือดีถือตัว อะไรพวกนี้ มากเกินไป มันแคบ กลายเป็นตัวเอง ที่จริงในหมู่ ในฝูง มีฝากไว้คนละนิด คนละหน่อย ธรรมะอย่างนั้นอย่างนี้ มีเยอะเลยนะ ในพวกเรา เพราะคนอยู่ในพวกเรา มีธรรมะทั้งนั้น เพราะฉะนั้น จะไปประมาททำไม มันจะเหลือ แหม นิด สองอณูติดอยู่วันนี้ สักวันหนึ่ง โถ สองอณูนี้ ดีน่ะ เราเอง ขาดอันนี้ด้วยน่ะ ในตัวมีแต่ในสิ่งที่ ไม่ใช่ธรรมะหรอกน่ะ แต่มีธรรมะสองอันนี้สำคัญ มีซ้อนอยู่ โอ เพียงเห็นจากคนนี้เอง

ไม่มีอะไรมาก แต่มีอะไรอันวิเศษสำหรับเรา หรือบางทีไม่วิเศษสำหรับเราหรอก มีอันนั้นเหมือนเรามี เราก็มี เขาก็มี แต่ อ๋อ อันเดียวกันกับเรามี แต่เขายังมีน้อย เขามีมากกว่า ด้วยซ้ำไป แต่ก็มองเห็น แล้วว่า เขาก็มีอันนี้ เหมือนกันนี่นา แม้เขาจะมีน้อย เพราะฉะนั้น จะมีคุณธรรม จะเป็นลักษณะ โลกุตรธรรม ก็จะมองออก ก็จะรู้ จะไม่ลบหลู่กัน มันจะประสาน สมานกันได้หมดน่ะ อันไหนที่จะ ต่อภูมิต่อภพกันได้ อ๋อ อันนี้มีอันนี้แล้ว ต่อภูมิต่อภพต่อกันไป เพราะฉะนั้น อัตตามานะ ในเชิง อาตมาขยายความอยู่นี่ มันมีกัน อยู่เยอะมากคน บางคนมีจัด ฟังดูดีๆน่ะ แม้แต่ ในนักบวช ก็มีลักษณะนี้อยู่ด้วย อยู่กับหมู่ ไปแล้ว ก็ไม่ศรัทธาหมู่กลุ่ม ก็อยู่กับหมู่ไปเฉยๆ ก็อย่างที่ว่านี่ โดยธรรมะแล้ว มีอัตตามานะน่ะ ไม่ค่อย จะเชื่อภูมิธรรมกันเท่าไหร่ ลักษณะนี้ ผู้หญิงเป็นมาก ซ้ำอีก ลักษณะนี้ ผู้หญิงเป็นมาก พูดซ้ำอีก ตั้งแต่สิกขมาตุก็ด้วย ฆราวาสผู้หญิงก็ด้วยเป็นมาก เพราะฉะนั้น ไม่ค่อยนับถือกันน่ะ มานับถือสมณะ

ในสิกขมาตุเอง บางที ผู้หญิงนี่ ไม่นับถือสิกขมาตุ ผู้หญิงเหมือนกันนี่หว่า นี่มัน ซ้อนๆๆ เป็นอย่างนี้ ในผู้หญิงนี่ มีมาก เป็นมาก และมีหลายคน ที่เป็นหนักๆ อาการหนักๆ เหมือนกับอยู่โดดเดี่ยว ในหมู่เลย บางคน ถึงขั้นติงต๊อง ก็อยู่อย่าง (หัวเราะ) ก็อยู่กับหมู่อยู่ จะกินจะอยู่ ทำงานทำการ กับหมู่ก็ได้ แต่ว่าอัตตา ทางธรรมะ ถือตัวอยู่มาก ก็เลย อยู่กับหมู่ไปอย่างนั้น และก็เลยลักษณะ เชิงธรรมะอะไรนี่ พูดไม่เข้าหูหมู่ หมู่ก็พูดไม่เข้าหูเขา เข้าหูเขาก็วาง เขาดูเหมือน วางได้ด้วยน่ะ ใครไปติเตียนเรื่อง ธรรมะเหรอ แหม โก้ด้วยน่ะ โยนทิ้งเลย ไม่เกี่ยว ไม่เอามาคิด ไม่เอามานึก ไม่เอามายุ่ง ฉันดีแล้ว ดีแล้วน่ะ เพื่อนติเตียนไม่ได้ ฉันก็เป็นอยู่อย่างเก่า ก็เลยติงต๊อง ทางธรรมะ อยู่อย่างเก่า เข้าใจศัพท์ ติงต๊องมั้ย คือมันเป็นคนไม่เหมือนกับหมู่แล้ว มันแปลกๆหมู่แล้ว เหมือนคนบ้า ในหมู่ อาตมาก็ใช้ ศัพท์นี้แทนเท่านั้น ก็ไม่ใช่เป็นบ้าทีเดียวหรอกนะ แต่มันประหลาดหมู่ มันไม่กลมกลืนกับหมู่ มันไม่กลมกลืน มันไม่สมานสนิท มัน ก็...พิลึกๆอยู่กับหมู่ แปลกๆอยู่กับหมู่น่ะ มันซ้อนน่ะ แปลกๆ ในเชิงธรรมะ น่ะ แต่ว่า กิน อยู่ หลับ นอน ทำงานทำการ อะไรนี่ เออ ประสานกับหมู่ได้ แต่จำเพาะ เรื่องของธรรมะน่ะ ติงต๊องเท่านั้น มันดูพิลึกๆ อยู่กับของ ตัวเอง ไม่เข้ากับหมู่ ประสานกับหมู่ไม่ได้ ในเรื่องเชิงความเห็น ทิฐิ และเนื้อหา ของธรรมะ เพราะอย่างนี้ เป็นคนที่โดดเดี่ยวในทางธรรมะ มันก็ไม่เป็นทั้งหมดทั้งสิ้น ของพรหมจรรย์ เพราะมันไม่มีมิตร ทางธรรมะ มิตรดี สหายดี เป็นประโยชน์ ร่วมกัน ในทางธรรม ไม่รับแล้วนิ ปิดประตูหรือว่า ไม่เห็นร่วม ไม่สมาน ไม่ประสาน ไม่เสมอสมานกัน มันก็ไม่มีทางที่จะเข้ากันได้ มันก็จะขัดแย้งกัน แล้วมันก็ไม่รับกัน นอกจากจะขัดแย้ง ก็ไม่รับกันเลย หนักเข้า ก็ตีทิ้งไปแล้วกัน อย่างนี้เป็นต้น มันก็เลยไม่เจริญ อยู่นานไป นานไป ถ้าเผื่อว่า อาตมานี่ ไม่ยอมตามใจ เป็นอัตตา

อัตตานี่ ตามใจไม่ได้ อัตตามานะนี่ยิ่งตามใจ อัตตาโตมานะโตถือดี นึกว่าตัวเองได้รับแต้มน่ะ ได้รับโอ๋ ได้รับแต้มแล้ว มันก็จะสั่งสมลงไปอีก หลงผิด มันจะยิ่งหลงผิด ซ้ำซ้อนขึ้นไปเรื่อยๆ มันจะกลายเป็น เสียหายน่ะ เพราะฉะนั้น ในเรื่องจุดของพวกนี้ เป็นจุดที่ไม่ฉลาดน่ะ ไม่ฉลาด ก็ไม่ได้ฉลาดทั้งหมด ฉลาดในส่วนที่ตัวเองฉลาด แต่ไม่ฉลาด ในความเป็นอัตตามานะของตน แล้วก็เลยทำให้ตัวเอง ไม่สบาย ไม่ร่าเริง เบิกบาน ไม่สมาน ไม่ประสานหมู่กลุ่ม อยู่ไปก็เหมือน ซังกะตาย จืดๆ ชืดๆ ไม่ค่อย ได้เรื่อง ได้ราว อะไร ถ้ามันหนักเข้า อยู่กับหมู่นี้ หรือว่าอาตมา ไม่เอื้ออะไร พอสมควร ไปขีดหนึ่ง สายใย ที่เกี่ยวเกาะ กับอาตมาขาด อยู่ใกล้ไม่ได้แล้ว แรง เราไม่ได้รับ ตามที่เราต้องการ ก็ไม่อยู่แล้วหมู่นี้ ออกไปอยู่หมู่อื่น ไม่อยู่หมู่อื่น ก็ไปอยู่คนเดียว หนักเข้าก็ลำบาก อาตมาไม่อยากให้เกิดน่ะ ไอ้อาการ อย่างนี้ สภาพอย่างนี้ ในพวกเรา ไม่อยากให้เกิด แต่ก็ไม่รู้ จะทำอย่างไร อาตมาก็ไม่เก่ง กว่านี้น่ะ เก่งเท่านี้ ก็พยายามอยู่ เพราะฉะนั้น ในเรื่องอัตตามานะนี่ ยังมีอีกมากเหลือเกิน ที่เราจะต้อง เรียนรู้ ศึกษา ฝึกฝน จะมาอ้างแต่ว่า เอ อาตมาว่า ว่ามีอัตตามานะ แล้วก็เข้าใจ อัตตามานะ ว่าอัตตามานะ คือจะต้องไม่ศรัทธาอาตมา แล้วก็ ถือคนมีอัตตามานะ ถือดีกับ อาตมา ไม่ใช่ ถือดีกับใคร ก็แล้วแต่ ถือตัวกับใคร ก็แล้วแต่ แต่โดยเฉพาะ มันละเอียดลงไป ถือดีถือตัวเชิงธรรมะ ไม่ได้ถือดี ถือตัว ของการ เป็นอยู่น่ะ เรื่องการเป็นอยู่ ไม่ถือดีถือตัว เขาติเตียนเราได้ ว่าเราได้ ในเรื่องการเป็นอยู่น่ะ ว่าได้ ติเตียนได้ ยอมได้ แต่ในเรื่อง ธรรมะ ในเรื่อง ภูมิธรรม ในเรื่องความรู้ ในเรื่องของเชิงธรรมะ ศรัทธา อาตมา เท่านั้น คนอื่นมาติ มาเตียน ในเรื่อง ให้เปลี่ยนแปลง ความเป็นอยู่ที่เป็นภูมิธรรม ไอ้อย่างนี้ มันรู้สึก มันไม่ดีน่ะ ไอ้อย่างนี้ มันแสดงสภาพ ที่มันมากไปน่ะ น้อยไปน่ะ อะไรอย่างนี้ ปรับทั้งกายกรรม ทั้งวจีกรรม ไม่ฟัง ที่จริงกายกรรม วจีกรรม มันก็เกี่ยวกับ ภูมิธรรมด้วย เพราะอย่างนั้น ทั้งกายกรรม วจีกรรม เชิงนั้น เชิงนี้ ซึ่งอาตมาอธิบายละเอียด ไม่ได้แล้ว ตรงนี้ ไม่รู้ลีลาของแต่ละคน มันคนละอย่าง กายกรรม วจีกรรม อย่างไรที่ส่อว่า มันไม่สมควร ไม่เหมาะควร ควรแก้ไขซะ แต่ถือดีว่า ตัวเอง ทำถูกแล้ว เหมาะแล้วนี่ ฉันทำเหมาะแล้ว กิริยาอย่างนี้

ยกตัวอย่างง่ายๆนะ อย่างพวกเราเป็น ผู้หญิงหลายคนน่ะ พบอาตมา เข้ามาหาอาตมา เข้ามาบ่อย แต่ก็ไม่มีกิริยา ที่คนอื่น เขารู้สึกน่าเกลียด พูดก็ตาม กิริยากายกรรมก็ตาม ย่อย แต่คนอื่น เขาก็ ไม่น่าเกลียด ไม่ผลักไสหรอก เขาก็ไม่กั้น ไม่ต้าน แต่บางคนนั่นน่ะ เข้ามาพบอาตมา ไม่บ่อยเท่า คนที่ ยกตัวอย่าง ไปเมื่อกี้ด้วย แต่ถูกผลัก ถูกตัด ถูกต้าน ถูกติง อย่าไปพบพ่อท่านมากล่ะ แล้วจริง ด้วยนะ เอ๊...เข้าไปพบพ่อท่าน ก็ไม่มากไปกว่าคนนี้นะ คนนี้มากกว่า ด้วยซ้ำไป ทำไมมาถือสา แต่กิริยากายวาจา ที่เข้ามา เขามองออก กิริยาวาจา มาหาอาตมา น้อยกว่า ก็ตาม แต่ก็มองออกว่า ไอ้อย่างนี้ต้องกั้นแล้ว ไอ้อย่างนี้ต้อง ระมัดระวังแล้ว แต่เขาก็มอง บอกไม่ถูก เหมือนกัน ว่าอย่างไร แสดงกิริยาอย่างนี้ มันไม่ดูดีนะ ก็อาตมาพูดก็ตาม เรื่องราวก็ตาม กิริยากายกรรมก็ตาม มันไม่ดูดี ไอ้นี่ อาตมาอธิบายไม่ได้ มันอย่างไร คุณเข้าใจไหม (เสียงตอบว่า เข้าใจ) เข้าใจไหม แล้วเขาก็ต้อง ปรามไว้ ก็หาว่า เขาแกล้ง ไอ้ทีคนนั้น ทำไมไม่ห้าม พูดมากกว่า แล้วจริงด้วย เขามาพูดกับ อาตมามาก เข้ามาพบอาตมามากกว่า ด้วย แต่มันไม่มีกิริยาที่เขา กิริยาอย่างนี้มันซื่อๆ กิริยาอย่างนี้ มันไม่มีกิริยา ที่น่าสงสัย น่าระแวง (พ่อท่านหัวเราะ) กิริยานี้ไม่น่าระแวง ถึงจะมากก็ไม่เป็นไร อย่างนี้เขาก็เห็น ไอ้ปฏิภาณอันนี้ลึกๆของคน มันมีเหมือนกัน เขาก็เลย ไม่ต้าน ไม่อะไร ก็มาก็ไม่เป็นไร คนนี้ไม่มีปัญหา ไม่สงสัย ไม่ระแวง เพื่อนก็ไม่ต้าน สมณะก็ไม่ต้าน โดยเฉพาะ ท่านสีลวัณโณ องครักษ์ก็ไม่ต้าน ก็ปล่อยได้

แต่บางคนนี่ อาตมาว่าท่านสีลวัณโณก็บอกไม่ถูกเหมือนกัน เพราะอาตมาเองก็ยังบอก ไม่ถูกเลยว่า (พ่อท่านหัวเราะ) เอ๊...นี่มันกิริยาอย่างไรนะ จะอธิบายกับเขา กายกรรม วจีกรรมอย่างไร อย่างนี้ไม่ดี เอ๊...อย่างนี้ แปลกๆ มันไม่น่าไว้ใจ ในกิริยา กายวาจาอะไรอย่างนี้ ท่าทีมันซ้อนอยู่นะ ไอ้นี่ ไม่รู้จะบอก เจ้าตัว อย่างไร เพราะเรา ก็ยังไม่มีปฏิภาณ ไม่มีนิรุตติ ที่จะบอกให้ว่า ไอ้อย่างนี้อย่าทำนะ กิริยาอย่างนี้ วาจาอย่างนี้ กายกรรมอย่างนี้ ลักษณะ มันออกมา สายหู สายตา ไม่รู้สิ อาตมาก็ บอกไม่ถูก (หัวเราะ) มันอย่างไร อย่างนี้อย่าทำ อาตมาว่า อาตมาก็ไม่ค่อยรู้ ไม่รู้ท่านสีลวัณโณ จะรู้มากกว่าอาตมาหรือเปล่า ก็ยังไม่รู้ นะ ท่านก็ต้องปราม มากกว่าอาตมา เพราะท่านเป็นองครักษ์ อะไรอย่างนี้ มันอย่างไรไม่รู้ ก็เลยต้องปราม ท่านก็เลย พาลถูกคนๆนั้นเกลียด (พ่อท่านหัวเราะ) เพราะไปต้านความพอใจของเขา อะไรอย่างนี้ เขาไม่ได้ทำดังใจเขาอย่างนี้ ก็เป็นลักษณะพวกนี้ ท่านติกขะฯ ก็เป็นปัจฉาด้วย ก็เลย เป็นต้องใช้วิธี ป้องกันช่วยด้วย ก็เลยพาลถูกเกลียด ไปอีกคนหนึ่ง แต่ท่านติกขะฯ ท่านไม่ชิดใกล้ เหมือนกับท่านสีลฯ ที่ท่านคอยดูอาตมา ท่านติกขะฯ คอยไปรับงาน หรือว่า ทำงานบริหาร ทำงานอะไร รอบกว้างหน่อย ก็เลยเวลาน้อยกว่า อะไรกว่า แต่ก็ยังมีพาล มีเหมือนกัน นั่นแหละ

เพราะก็มีปฏิภาณ เหมือนกับท่านสีลวัณโณ ท่านติกขะฯ ท่านก็มีปฏิภาณเหมือนกัน ไม่ใช่ว่าไม่มี ท่านก็ใช้หมัด เหมือนกัน คนไหนที่พอมี ก็โดนหมัดท่าน เหมือนกันนั่นแหละ (พ่อท่านหัวเราะ) โดนหมัด ท่านดีดให้ ก็เลยพาลไป อย่างนี้ ก็ไม่เป็นไร ก็เป็นวิบากของปัจฉาฯ ก็ศึกษาเรียนรู้ศิลปวิทยา วรยุทธ อันนี้นะ ว่าจะทำอย่างไร ถึงจะไม่ให้ เขาเกิดโกรธเกลียด เกิดชัง แล้วเขาก็รับได้ว่า เออ อย่างนี้เขารู้แล้ว ละ แล้วเขาก็แก้ไขปรับปรุง นี่ก็เป็นวรยุทธ เหมือนกัน อาตมาก็สอนให้ เหมือนกัน

อาตมาก็ เท่าที่อาตมาจะรู้ อาตมาก็แนะนำบางผู้บางคน ที่มีช่วงมีโอกาส และเป็นเรื่องราวพวกนี้ อาตมาก็แนะนำให้ แต่ก็ยังไม่เก่ง อาตมาก็รู้สึกตัวเองว่า ไม่เก่งพอ ที่จะอธิบายให้มันละเอียดลออได้ มันรู้ๆอยู่นัยๆ ว่ามันมีอะไรอยู่นะ แต่ ว่ามัน ไม่งามนะ มันไม่ดูดีอะไรอย่างนี้ มันแฝงจริงๆนะ มันซ้อน จริงๆ มันซ้อน ความซับซ้อนพวกนี้ มันเยอะ แต่นั่นแหละ เราก็ค่อยๆศึกษากันไป บางทีก็เอา ก็อนุโลม กันบ้าง บางทีมันก็เจ็บปวดจริงๆ เจ็บปวดกันอะไร ต่ออะไรกัน ก็ แหม จะอยู่ด้วยกันไม่ได้ ก็เสียโอกาส จริงๆก็ลึกๆ มันก็ไม่ดูเลวร้าย หยาบคายอะไร เหมือนข้างนอก เขาหรอกนะ ที่พูดไปแล้วนี่ เหมือน ยิ่งเหมือนเรื่องหยาบ เรื่องใหญ่ เรื่อง โอโฮ จะพังอะไร มิใช่หรอกนะ มันเรื่องซ้อน ละเอียด ซับซ้อนลงไป มันก็ดูไม่หยาบคายอะไรหรอก ที่อาตมาพูด บางคนอาจจะ ไม่รู้สึกว่า ท่านพูดอะไรนี่ ใคร อาจจะนึก ไม่ออก สักคนเลย และตัวเอง ก็ไม่เป็นจริงๆด้วย ไอ้ที่อาตมา พูดไปแล้ว ตั้งแต่ต้น มาจนกระทั่ง จะหมด เวลาแล้วนี่ พูดถึงใคร ใครเป็นน่ะ ตัวผู้นั้นเขาเอง เขาคือคนที่ว่านี่ก็ไม่เป็นด้วย คนนั้นไม่เป็นจริงๆ และ ก็มองไม่ออกหรอก ว่าใคร เป็นอย่างที่ว่านี้ ก็ดีแล้วละ คุณไม่เป็น คุณไม่รู้ ก็เป็น แต่ไม่รู้ ศึกษาให้มันรู้บ้าง ก็ดี แต่คุณไม่เป็นน่ะ ดีแล้ว

หรือบางคน คนเป็นซะเองนี่แหละ ไม่รู้ตัว เอ๊ ท่านว่าใครวันนี้ โอ้โฮ อาตมาคงจะต้องหนักไป อีกหลายชาติ ถ้าอาตมาเทศน์ไปแล้ว วันนี้คนที่เป็นซะเอง ก็ยังไม่รู้เลยนี่ เมื่อย แทนอาตมาไหมๆ คนที่เป็น อาการหนัก ด้วยนะ และก็ไม่รู้ว่า วันนี้ อาตมาเทศน์ให้ ที่จริงด่าให้ ก็ไม่รู้ด้วยอย่างนี้ อาตมาก็ ไม่รู้จะทำ อย่างไรล่ะ ขนาดนี้น่ะ ดีไม่ดี นั่งฟังด้วย ขณะนี้ ใครน่ะ เป็นอย่างนี้ ใครเป็นอย่างนี้ ฉันเปล่า ฉันไม่เป็นหรอก เมื่อยแทนอาตมาไหม โอ้ แม้อาตมาก็ไม่ศรัทธา สมณะก็ไม่ศรัทธาเลยนะ แต่อยู่ได้นาน ใช่ไหม โอโฮ ยิ่งใหญ่ ศรัทธาตัวเอง ตัวเองเหนือชั้นกว่าใคร (พ่อท่านหัวเราะ) มันอยู่อย่างนั้น ก็แสดงว่า อยู่แฝงไป ก็เพียงว่า โอกาส ที่จะชิงบัลลังก์ ก็ยังไม่ได้ เป็นเหมือนกับเจ้าสำนักในหนังจีน อยู่ไปนี่ เจ้าสำนัก ฉันจะต้องโค่นให้ได้ ฉันไม่ศรัทธาหรอก ฉันแน่กว่าอยู่ในนี้ ไม่ศรัทธา เจ้าสำนัก หรือว่า ตำแหน่งรองอะไรอื่นๆ ฉันก็ไม่ศรัทธาทั้งนั้น ฉันก็อยู่ไป สักวัน ฉันต้อง โค่นเจ้าสำนักนี้ลง แล้วฉันก็ จะต้องยึด สำนักนี้ เป็นของฉัน ให้ได้ มันคงจะอย่างนั้นมั้ง ถ้าอยู่ที่นี่ไป ก็คงมีความหวัง อันนั้นมั้ง

ถ้าไม่มีความหวังอันนั้น อีกอย่าง คือไม่ได้ยก ไม่ได้มักใหญ่ใฝ่สูง อะไรนัก ก็กลายเป็น คนที่ถล่มตัวเอง เกินไป เห็นว่าที่นี่ดี แล้วเราเองก็ถล่มตัวเอง จนกระทั่ง แล้วเราก็ไม่มีภูมิ ที่จะไปศรัทธาใคร เอ๊ มันก็ไม่ใช่ มันต้อง ศรัทธาซิ ถึงมันจะอยู่นะ ไม่ศรัทธา แล้วจะอยู่อย่างไร อาศัยแฝงกิน อยู่เฉยๆ กันอย่างนั้น หรอกหรือ ศรัทธาในอุดมการณ์ ศรัทธาทั้งหมดทั้งมวล มันก็ต้องรวมต้องรู้สิ ก็ต้องมีปัญญารู้ว่า ศรัทธา ทั้ง อุดมการณ์ทั้งหมด และอุดมการณ์ มันมีอะไรบ้างละ มันออกมาจากใครบ้างล่ะ มันมีที่ใครบ้างละ มันก็ต้องมีที่ใคร อุดมการณ์อันนั้นมีที่ใคร ออกไปจากใคร มีใคร มีอุดมการณ์ อันสอดคล้องกัน มันก็จะต้องไปกับ เนื้อหา พวกนี้ด้วย เนื้อหาสาระพวกนี้ก็มีที่คน มันก็ต้องศรัทธา อยู่ในนั้น บ้างแหละ คนไหนมีมาก โอ้...คนนี้ มีอุดมการณ์ดี อุดมการณ์คนนี้ มันก็ต้อง อยู่ที่คนด้วย จะบอกว่า มันไม่ศรัทธาใคร มันก็คนนั้น เขามีอุดมการณ์ อันนั้นก็เหมือน ศรัทธาคนนั้น เขามีมากด้วย มันก็เหมือน ศรัทธาคนนั้นมาก เอาล่ะ เราไม่ติด คนเขาก็ไม่ได้ติดตัว ติดตนอะไรหรอก แต่มันก็มี อุดมการณ์ ก็ยังดี แต่มันก็อยู่กับตัว กับตน จะบอกว่าใคร ไม่ใครก็น่าจะรู้ตัวว่า คนนี้มีอุดมการณ์ อันนี้ มีภูมิธรรมอันนี้ และก็ศรัทธาคนนี้ ศรัทธาอุดมการณ์ คุณธรรมของคนนี้ อยู่ในตัวคน จะบอกว่าไม่ ใคร มันก็น่าจะพอชี้ พอบอกได้ จะแยกวิเคราะห์ ให้ละเอียดว่า เราไม่ได้ติดตัวตน ก็ไม่เป็นไร แต่มันก็น่า จะมีส่วน มีในนัย ละเอียดๆ พวกนี้ มันมีซับซ้อน มากมายน่ะ นั่นแหละ มันจะเป็นอัตตามานะไว

ที่ถามว่า มีลักษณะมั่นใจในตัวเองมาก ไม่ค่อยแคร์ใคร นี่ละ กัณฑ์นี้ คืออันนี้โดยตรง มั่นใจ ในตัวเอง มาก และไม่แคร์ใคร เป็นใคร เป็น INVISIBLE หมดเลย เห็นใครไม่มีตัวตน เห็นใคร ฉันวางหมดแล้ว แต่ฉันก็อยู่กับเขาได้ เพราะเขาเหมือนไม่มีอะไร เขาจะติเตียน เขาจะมองหยาบ มองแรง มองด่า มองว่า เหมือนจะทนได้ ซะด้วยนะ เขาจะด่า เขาจะว่า เขาจะนี่ ไม่ แต่ถ้าอาตมา ด่าว่า แล้ว โอโฮ เจ็บจัง ปวดจัง แต่คนอื่นด่าว่า ไม่เกี่ยวน่ะ ฉันวางได้ ไม่แคร์ มั่นใจตัวเอง คนจะมาติเตียน ฉันได้ มีคนเดียว ถ้าคนนี้เขา ติเตียนกัน เข้ามาเมื่อไหร่ละ ฮึ ถือสาเจ็บปวดมาก แต่คนอื่นน่ะเหรอ ต่อให้ตะลุมพุกมา อย่างไรมา ฉันก็วางได้ คนอื่นจะหมัดหนักมาอย่างไร ฉันก็วางได้ มันก็หลงตัวซ้อน หลงตัวซ้อน ฉันหมด อัตตาแล้ว ใครๆติเตียน ฉันวางได้หมด ไม่ถือสาจริงๆ ถืออยู่คนเดียวแหละว่า หรือว่าก็ต้องถือคนนี้ ศรัทธาคนนี้ ก็ยังดี ที่มีศรัทธา ทีนี้ถ้าไม่ละ ทีนี้มั่นใจตัวเองใช่ไหม ถือแต่ตนเอง ฉันจะรับของใครก็ ฉันรับ ฉันไม่รับ ก็ไม่รับหมดเลย แม้แต่อาตมา แล้วฉันก็จะอยู่ตรงนี้ มันมีอีก เหมือนกัน ฉันจะอยู่ มันตรงนี้ เอาความคิด ของตนเอง เป็นใหญ่ อันไหนดีเมื่อไหร่ ฉันใจดีฉันรับ ยอมรับว่าดีฉันก็เอา ไม่ยอมรับว่าดี ฉันก็โยนทิ้งหมดเลย นอกนั้น ก็อยู่กับภูมิธรรมของตัวเอง ของฉัน คนเดียว คนอื่นๆ INVISIBLE หมดเลย แม้แต่อาตมาตอนนี้

แม้อาตมาจะสอนจะเป็นโน่นเป็นนี่ ว่าโน่นว่านี่ อะไร ก็ไม่เป็นไร ไม่ฟังตีทิ้งได้ ฉันมีภูมิธรรมของฉัน ฉันก็พึ่ง ของฉันนี่แหละ คนเดียว ไอ้อย่างนี้ก็หนักเหมือนกัน ไม่ใช่พุทธแท้หรอก นี่ที่อธิบายไปแล้วว่า นี่ มันไม่ฟัง แม้แต่อาตมาเองก็ อยากจะรับเมื่อไหร่ก็รับ ไม่รับก็ปิดกุญแจใส่ตน คนอื่นก็ตีทิ้งหมดแล้ว ฉันเชื่อมั่นในตัวเอง คนเดียว

ระวังน่ะ นี่ฉายามือมั่นนะนี่ คนนี้ได้ชื่อใหม่ นาคมือมั่นอะไรละ อโศกตระกูลเหรอ นาคมือมั่น อโศกตระกูล ถามว่ามือมั่นแปลว่าอะไร มาถามอาตมา อาตมาก็ว่า มือมั่นหมายความว่า เหนียวแน่น ทั้งแม่นยำ มือมั่น ระวังฉันคนเดียว มันเป็นกรรมฐานอย่างดีเลย ถามออกมา วันนี้ เผยตัว ระวัง มือแม่น ทั้งแม่นยำ ฉันก็ต้องเชื่อมั่น ตัวเองละ ฉันก็เหนียวแน่นด้วย และก็แม่นยำ ด้วย โอโฮ เจ๋ง ไม่หลุดง่าย และแถม ก็ยังแม่นด้วยนะ ถูกต้องด้วยนะ เหนียว แน่น และแม่นยำ มือมั่นน่ะ มันรวมทั้ง ความมั่นคง มือมั่นน่ะ

ระวังมันจะเป็น อัตตามานะจัด เพราะฉะนั้น เรามีมิตรดี สหายดี สังคมสิ่งแวดล้อมดี เป็นทั้งหมด ทั้งสิ้น ของพรหมจรรย์นี่ มันเข้าใจเพื่อน แล้วก็มีเจโตปริยญาณ ถ้ามีสิ่งที่ บริสุทธิ์ บริบูรณ์หมด เป็นเจโตปริยญาณ รู้ว่า เพื่อนคนนี้คบคุ้นกันไป คนนี้มีภูมิธรรมเท่าไหร่ มีดีส่วนนี้มีจริตดี อันๆนี้ มีกุศลด้านนี้ นี้เป็นกุศลของคนนี้ อันนี้เป็นอกุศล เราก็ เข้าใจเขา และเราก็ไม่ถือสา หรือว่าเราก็ อนุโลม กับคนนี้ อกุศลของเขาอันนี้ มีอันนี้ ก็ไม่เป็นไร เราจะช่วยกันได้เท่าไหร่ มีวรยุทธ มีศิลปวิทยา มีฝีมือ ในการที่จะช่วยแก้เขา ขนาดนี้ ก็ช่วยกันไป แก้ไม่ได้ก็หาวิธีอื่น ส่วนความดี อันดีก็ เคารพกันได้ เขามีดี อันนี้ อันนี้มีดีทางธรรม อันนี้มีดีทางโลก ดี ส่วนนั้น ส่วนนี้ เจโตปริยญาณก็คือ การรู้ผู้อื่นอย่างนี้ รู้ภูมิธรรมผู้อื่น รู้จิตใจผู้อื่น รู้จริตผู้อื่น รู้กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ของผู้อื่น นี่ก็คือภูมิธรรม ญาณที่ จะฉลาดเฉลียวขึ้นจริง เมื่อรู้แล้ว ก็รับกันได้ สมานกันได้ รับลูกกันเป็น ช่วยเหลือเฟือฟาย อนุเคราะห์ กันเป็น มันก็จะมีประโยชน์ แก่กันและกันมากขึ้น นี่ ใครจะเป็นจะตาย อย่างไร ไม่รู้ ฉันตีทิ้ง ฉันวาง ได้หมด ฉันไม่ถือสาคุณ และคุณ จะไปรู้รายละเอียด แยกย่อย ได้อย่างไร คุณไม่ได้ศึกษา คุณไม่ได้วิจัย คุณไม่ได้ฝึกฝน คุณไม่ได้รู้จักอ่าน และนอกจากอ่านแล้ว รู้จักช่วยกัน รู้จักให้ รู้จักรับ การอยู่ด้วยกัน มีทั้งการให้ และการรับ ให้ข้าวให้น้ำกิน ให้ความช่วยเหลือ ด้านสรีระ ด้านความเป็นอยู่ ก็ไอ้แค่นั้น ภูมิธรรมละ ก็มีการให้การรับ ทางภูมิธรรมกันด้วย เป็นทายก เป็นปฏิคาหก ในเรื่องของ ภูมิธรรม กันอีก แม้เขาจะไม่ศรัทธาเรา เราก็สามารถให้เขาได้นะ ถ้าเรามีวรยุทธ ถ้าเราเอง เรามี ศิลปวิทยา แม้แต่ศัตรู เราก็สามารถที่จะให้ศัตรู ได้รับภูมิธรรม ได้เหมือนกัน ถ้ามีวรยุทธ ถ้ามีฝีมือ อาตมานี่ยังพยายาม ฝึกตัวเอง ให้มีฝีมือ ที่จะให้วรยุทธ ให้ภูมิธรรม แก่ ... บ้าง แต่ยังไม่มีฝีมือเท่าไหร่ ... แต่ก็ไม่ได้คิดว่า จะทำเป็น ตนเองเป็นครู เป็นผู้ใหญ่ เป็นผู้ที่เหนือชั้นกว่าเขา เรามีอะไรก็แบ่ง อาตมาเอาสมมตินะ

สมมติว่าท่าน...นี่ อาจจะมีขนมก้อนใหญ่เลยนะ อาตมามีขนม ก้อนเล็ก อาตมาก็แบ่งขนมก้อนเล็ก ให้ท่าน... กินบ้าง ท่าน...อาจจะไม่มีขนม อย่างที่อาตมามี แม้จะก้อนเล็กกว่าก็ตาม สมมติว่า อย่างนี้ อาตมาก็แบ่ง ให้บ้าง ท่านจะรับบ้างไหมละ ท่านไม่มีนะ ขนมอย่างนี้ ขนมอย่างนี้ ท่านไม่มีนะ แม้ อาตมา จะมีก้อนเล็ก ก็ตาม แต่ท่านไม่มีเลย ก้อนนี้ ท่านมีก้อนใหญ่ โอโฮ ก็ อย่างอื่นหมด อย่างนี้ ท่านไม่มีนะ อาตมาก็แบ่งให้บ้าง คล้ายๆอย่างนี้ สมมติอย่างนี้ ท่าน... ก็มีก้อนใหญ่นะ อาตมามี ก้อนเล็ก ก็ตาม แต่ท่านไม่มี อย่างนี้นะ อาตมาก็ใจดี แบ่งให้ เป็นต้น ...

... ฯลฯ ...

ที่จริงใจนี่อาตมาว่า อาตมาไม่ได้โกรธได้ เกลียดใครง่ายๆ เพราะอาตมารู้ความโกรธมันเป็นทุกข์ ความชัง ความไม่ชอบ มันเป็นทุกข์ ไม่ชอบนี่น่ะ มันไม่ดีก็คือไม่ดี ฟังดีๆ ถึงไม่ดีเราก็รู้ว่าไม่ดีซะ เราก็อย่า ไปมีอาการ คุณอ่านอาการ ลิงคะ นิมิต ของความไม่ชอบใจในใจของเราให้ดี แล้วล้าง ให้มันสะอาด ให้มันอย่าไปชังใคร อย่าไปไม่ชอบอะไรให้ได้ โอโฮ เป็นสุข จะมีมิตรสหายเยอะน่ะ เราก็จะสัมพันธ์ได้ จริงๆ จะสัมพันธ์ง่าย เพราะเรา ไม่มีตัวไม่ชอบ ไม่มีในใจเรา แล้วมันก็สัมพันธ์ ได้ง่าย ใช่มั้ย นี่มันก็ ความหมายง่ายๆ ตื้นๆ คุณก็รู้ อยู่แล้ว ถ้ามันไม่มีจริงๆน่ะ มันเป็นจริง สัมพันธ์ง่าย แล้วจะสัมพันธ์ แค่ไหน เราก็ดูที่กิริยาของเขา จะรับเอา ใจเราไม่มีแล้ว ไอ้ความไม่ชอบ แต่เราจะสัมพันธ์ อยู่ที่กิริยา กาย วาจา เท่านั้น

ทีนี้กิริยา กาย วาจาเราจะสังขาร ปรุงออกมาอย่างไร ปรุงตัดไว้ เขาก็ไม่สัมพันธ์เรา ถ้าไม่ปรุงตัด ปรุงสัมพันธ์ เขาก็มาสัมพันธ์กับเรา เท่านั้นเอง ถ้าคนนั้น ก็อยากสัมพันธ์อยู่แล้ว ก็ง่ายขึ้น แต่ถ้าคนนั้น กำลังเกลียดเรา ก็แน่นอนละ มันก็ไม่สัมพันธ์ง่ายแหละ ใช่มั้ย ทั้งๆที่เราจะมีกาย วาจา เป็นสะพาน สัมพันธ์ แต่เขาเอง เขาไม่สัมพันธ์ มันก็ไม่สัมพันธ์แหละน่ะ แต่ใจเรานั้น ไม่มีปัญหาแล้ว เราจะสัมพันธ์ เมื่อไหร่ จะทอดสะพาน เมื่อไหร่ ก็ทอดได้ ก็ใจเรา มันไม่มี แต่ถ้าใจมันมี แม้จะทอด สะพานทางกาย ทอดสะพานทางวาจา ใจ สะพานบึกบัก สะพานมันไม่ทอดอยู่นั่นแหละ ทอดมันไม่ไป ถ้าใจน่ะ ใจมันเป็น ประธานของสิ่งทั้งปวง

ถ้าใจมันไม่เป็นแล้ว ไม่มีความชัง ไม่มีความไม่ชอบแล้ว โอ ทอดสะพานง่าย ฟังภาษาเหมือนหยาบ แต่ทอดสะพานสัมพันธ์นะ ไม่ใช่ทอดสะพานในเรื่องกาม ทอดสะพานในเรื่อง มิตรสหาย ในเรื่อง ความสัมพันธ์ อันดี ความเสมอสมานกัน

เอาละวันนี้ ก็หมดเวลาแล้ว ก็ขอให้พวกรา ได้ไปไตร่ตรอง ไปตรวจตรา ในเรื่องอัตตามานะ ในเชิงที่ อาตมา พยายามวิเคราะห์นี่ มันละเอียดซับซ้อน หลายชั้น หลายเชิง เพราะฉะนั้น ไปตรวจตัวเองเถอะ มันยังมีอยู่ ได้บ้าง บางคน ก็ยังมีจริตแบบนี้จริงๆนะ ยิ่งเป็นตัวเอง ตัวตนอะไรมาก ตัดประตูคนอื่น แล้วมันโดดเดี่ยว แล้วมันถือดี ถือตัวจัด อัตตาสูง ไม่ดีน่ะ พยายามตรวจตรา แล้วก็แก้ไข ปรับปรุงขึ้นมา มีน้อย มีมากอะไร ก็รู้ตัวเองบ้าง แล้วก็ปรับปรุง ให้มันดีน่ะ

ถอดโดย กนกวรรณ-ค่ำแล้ว ๒ พ.ค.๒๕๓๗
ตรวจทาน ๑ โดย สม.ปราณี ๓ พ.ค.๒๕๓๗
พิมพ์โดย ใจขวัญ ๑๐ พ.ค.๒๕๓๗
ตรวจทาน ๒ โดย โครงงานถอดเท็ป ๑๒ พ.ค.๒๕๓๗

FILE:4010B.TAP
ได้ตัดข้อความบางส่วนออก เพื่อความเหมาะสมในการอ่านบนเว็บไซต์