๖. การศึกษาสีดำ
ใครๆ ก็คิดว่าการศึกษาเป็นสิ่งดีสิ่งงาม รวมทั้งคุณ ...และก็ผม แต่ลึกลงไปในรายละเอียด ของนิยาม ความหมาย ของคำว่าการศึกษา ผมแน่ใจว่าเราคิดและเข้าใจไม่ตรงกัน ถ้าไม่เช่นนั้น คุณจะมีพฤติกรรม ดังต่อไปนี้หรือ

๑. คุณให้ค่าของปริญญามากกว่าคุณภาพของคน อย่า...คุณอย่าเพิ่งปฏิเสธว่า สำหรับคุณมิ ใช่ คุณลอง พิจารณา ระเบียบที่ว่าด้วยการกำหนดตำแหน่งและอัตราเงินเดือนในหน่วยงานของ คุณดูสิ... ถ้าไม่จริง ผมจะยกมือท่วมหัว (นั่น...คุณจะแย้งอีกว่ามันไม่เกี่ยวกับคุณ คุณไม่มีอำนาจอะไร คุณเป็นเพียง ไม้ซีกเล็กๆ ในหน่วยงานเท่านั้น ก็นั่นไง คุณคิดแต่ว่าคุณเป็นแค่ไม้ซีกเล็กๆ ก็ทำไมคุณไม่คิดว่า คุณเป็นไม้ขีด ก้านเล็กๆ บ้างเล่า)

มิหนำซ้ำคุณยังให้ค่าแก่ยี่ห้อและกิตติศัพท์(เปลือกกระพี้)ของสถานศึกษาแห่งโน้นแห่งนั้น ลดหลั่น ต่างกัน อีกมากมาย ซึ่งมันไม่ต่างอะไรกับการให้ค่าความสำคัญแก่ "คอกควาย" มากกว่า "คุณภาพของ ควายงาน"

๒. คุณให้ค่าของคนที่จบการศึกษาจากระบบสถานศึกษาเท่านั้นที่มีศักดิ์ศรีและมีเกียรติใน สายตาของคุณ แม้รัฐธรรมนูญ และพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ จะมิได้เป็นเช่นนั้น ก็ตามมันก็เป็น แค่บทบัญญัติ โก้ ๆ เก๋ๆ ไม่อาจแปรเปลี่ยนทัศนะหรือค่านิยมของคุณได้ คุณ(ส่วนใหญ่)ยังมองไม่เห็นรูปธรรม ของเจตนารมณ์ การศึกษานอกห้องสี่เหลี่ยม...

ที่พูดกันนักว่าจะฟื้นฟูจะชูค่าภูมิปัญญาท้องถิ่นนั้น เอาเข้าจริงคุณก็ยังไม่เข้าใจ คุณไล่คว้าจับ ตัวตน ภูมิปัญญาที่ว่า ไม่เจอเพราะคุณเรียนมาก คุณรู้จักโลกกว้างไกล (ยกเว้น รากเหง้า ของตัวเอง) จนกระทั่ง คุณมองข้ามหัวชาวบ้านมาเนิ่นนานจนเคยชิน แล้วคุณจะเข้าใจอะไรลึกซึ้ง ในสิ่งที่คุณ ไม่เคยมอง ค่าที่แท้จริงนั้นได้

๓. คุณให้ค่าของวิชาชีพ หรือความรู้ความสามารถในการทำงานเพื่อเงิน และก้าวขึ้นสู่ตำ แหน่งอำนาจ ต่างๆ ว่าดีว่างามล้ำเลิศโดยไม่ค่อยจะจริงจัง กับการให้ค่าของความเป็น มนุษย์ผู้มีคุณธรรม และ อุดมการณ์ ในการใช้ชีวิต

คุณกำลังจะเถียงอีกแล้ว ผมรู้นะว่าคุณจะเถียงว่าอย่างไร...ก็จริงอยู่ที่ว่าคุณก็ต้องการไม่ ต่างกับผม แต่คุณเพียงต้องการ คุณธรรมและอุดมการณ์ ในฐานะส่วนประกอบของความรู้ ความสามารถ เท่านั้น ถ้าจะให้ค่ากันจริงๆ ก็ไยคุณไม่ให้ค่าเจ้าความรู้ ความสามารถเป็นส่วนประกอบ ของคุณธรรม และ อุดมการณ์ ดูบ้างเล่า

ผมรู้ว่าคุณไม่ยอมรับหรอกว่า คุณเป็นคนหนึ่งตามที่ผมกำลังพุ่งเป้าใส่ เอาเถอะ... แม้คุณจะว่าเห็น. ..เช่นผมว่า ผมไม่เสียเวลาฟังคุณพร่ำ เพราะคุณพูดตรงข้ามกับคุณทำ การศึกษายังสีดำ ในแผ่นดิน

(เราคิดอะไร ฉบับที่ ๑๕๖ กรกฎาคม ๒๕๔๖)