หลักใหญ่ที่สุดของการปฏิบัติธรรม ที่เราเข้าใจกันมา เป็นปฏิภาณไหวพริบกันอยู่แล้ว ก็คือ หลักแห่งการปล่อยทิ้ง หลักแห่งการหลุดพ้นขาด หลักแห่งการหยุดสภาพ ที่ก่อเกิดนั้นๆ ให้ได้ นี่โดยความหมายง่ายๆ เอาคำ เอาความขยาย หรือว่า เอามาเน้นจุดสำคัญ ของการปฏิบัติธรรม แห่งมนุษย์

ถ้าผู้ใดได้เรียนรู้ พิจารณา แล้วก็กระทำจิตใจ ให้มันระงับกายกรรม ส่วนที่เราแน่ใจว่า ควรหยุดให้ได้ ควรละหลุดพ้น ไม่ควรเป็น ไม่ควรมีให้ได้ วจีกรรมเหมือนกัน เราพิจารณาแล้วเห็นว่า วาจาอย่างนี้ ควรหยุดควรละ เลิกพ้น ควรเว้นขาด ไม่ควรทำ เราก็ทำให้ได้ มีจิตที่เป็นอำนาจ สามารถหยุดระงับได้ด้วยรู้ และ มีอำนาจแรงพอ ที่จะหยุดระงับกายกรรม ระงับวจีกรรม ได้อย่างจริง จิตจะเป็นตัวเก่งที่สุด เป็นประธานสิ่งทั้งปวง เพราะจิตเป็นตัวที่จะต้องรู้ ทุกขณะจิต ในสัมผัสต่างๆ ในความเป็นอยู่ต่างๆ แล้วจิตจะเป็นตัวกระทำ ถ้ายังว่าทำไม่ได้ แม้รู้ก่อน เราก็ต้องฝึกต้องหัด ให้จิตมีอำนาจ ให้จิตมีเรี่ยวแรง ให้จิตมีพลัง เป็นวิมุติ

วิมุติ คือหยุดได้ วิมุติคือรู้ แล้วก็หยุด แล้วก็ให้เดิน ให้เกิด ตามทิศทาง ที่มันยังมีความเกิดอยู่ มนุษย์ผู้บรรลุสูงสุด ที่ยังไม่ตาย ยังมีความเกิด

ความเกิด ที่จะเกิดดี สร้างสรร ยังกุศลก็จะยังไป แต่ส่วนที่ได้พิจารณาแล้วว่า ควรหยุดควรเลิก ควรเว้นควรขาด ก็ต้องหยุดต้องเลิก ต้องเว้นต้องขาด ได้ดังใจนึก และดังใจรู้ นี่เป็นจุดหมายจุดสำคัญ ของการปฏิบัติธรรม เพราะฉะนั้น เราจะต้องมาเรียนรู้ ทั้งกายกรรมวจีกรรมมโนกรรม ที่เกี่ยวข้องกับสังคมมนุษย์ โดยเฉพาะตัวเราเอง มีกายกรรม วจีกรรม ที่เราควรทำกับตน ให้มันหยุดให้ได้ ระงับมันให้ได้ แม้ในต่อหน้าและลับหลัง แม้ในที่โล่งแจ้ง และที่ที่ไม่มีใครรู้ใครเห็น เราจะฝึกหัดอบรม จะเกิดการสามารถระงับได้ จะเกิดการเสพย์คุ้น พากเพียร จะเกิดการเป็นการได้ขึ้นเรื่อยๆ เรียกว่าสมาบัติ สุดท้าย เราจะตั้งมั่นแข็งแรง เก่ง ระงับได้ อย่างมีประสิทธิภาพ การพิจารณารู้ ก็เกิดปัญญาญาณ ทำได้ก็เป็นฤทธิ์ เป็นอำนาจ เป็นอำนาจของจิต ที่เราเรียกว่า เจโตวิมุติ นั่นเอง

เพราะฉะนั้น หลักใหญ่ จึงรู้ และทำให้ได้ นี่เป็นความหมายกว้างๆ ขอให้พวกเราได้เข้าใจ ที่ได้แนะนำ สั้นๆแคบๆอย่างนี้ แล้วก็กระทำกับตน ในเรื่องในราวที่แน่ชัด สั่งสมไปเรื่อยๆ นั่นคือ เรากำลังสั่งสมอำนาจของจิต และความรู้ที่ชัดแจ้ง ให้มีประสิทธิภาพ ให้เป็นได้ เราก็จะได้เป็นผู้ที่เกิดธรรม เจริญธรรมสูงสุด ได้แท้จริง

สาธุ

*****