ธรรมปัจเวกขณ์
วันที่ ๔ มกราคม ๒๕๒๕

เราได้ศึกษา มีรูปแบบ มีพิธีการบ้าง มีการกระทำ เป็นเรื่องเป็นราว เป็นกิจ อะไรต่างๆ นานา ล้วนแล้วแต่ เราจะต้องสร้าง ต้องทำ อันใดมากไป เราก็แปรกลับ พยายามปรับปรุงเข้ามา ให้มันน้อย ให้มันลงตัว ให้มันพอดี อะไรที่มัน เป็นประโยชน์น้อยไป เราก็พยายามปรับขึ้น ให้มันมาอยู่ ในส่วนสัดที่ ได้คุณได้ค่า ได้คุณได้ค่าสูงส่ง

เพราะฉะนั้น แม้แต่รูปแบบ ในการกิน การอยู่ การหลับ การนอน เราก็มาสร้างรูปแบบ เราก็มาสร้างพิธีการ เพื่อที่จะเป็นหลัก ยืนหยัดยืนยัน ให้คนได้ทำไป อย่างนี้แหละ จะเกิดอานิสงส์ จะเกิดประโยชน์ เกิดผลดี เพราะฉะนั้น รูปแบบ เวลาจะไป จะมา จะยืน จะเดิน จะนอน จะนั่ง จะทำกิจ ทำการ ทำงานอะไร ในวันหนึ่ง เป็นกิจวัตร เป็นการกระทำ แม้แต่เราที่มานั่ง ก่อนจะกินข้าว เราปัจเวกขณ์ ไม่ใช่แต่พระ แม้แต่ฆราวาส ก็ควรจะปัจเวกขณ์ ควรจะตั้งใจ ก่อนจะกิน ตั้งอกตั้งใจ เราจะกิน กินเพื่ออะไร เราจะกินเล่น กินหัว กินเพื่อเอร็ดอร่อย หรือกินอย่างที่เรียกว่า ระเริงอารมณ์ โดยไม่มีสติสัมปชัญญะ ของอยู่ต่อหน้า มันมอมเมาเรา เราเลยกลายเป็น ผลีผลาม ตะกรุมตะกราม อย่างนั้น เราก็เสียท่าหมด เพราะฉะนั้น แม้การกิน เราก็จะต้อง มีการพิจารณา ตั้งหลักดีๆ ตั้งอกตั้งใจ ตั้งอกตั้งใจ นี่ก็คือ อธิษฐาน ตั้งใจนะ จะกินนี่ อย่าพ่ายแพ้ต่อกิเลส เราจะต้อง ไม่โลภโมโทสัน จะต้อง รู้เท่าทันรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัสต่างๆ รู้เท่าทันจริงๆ ตั้งใจกิน ก็ได้ตัดกิเลส กินก็ได้พยายาม ศึกษา พากเพียร อบรมตน เพราะว่า เราต้อง กินประจำ และแม้ เป็นพระอรหันต์แล้ว เราก็ยังต้องกิน จึงจะต้องตัดกิเลส ให้มากๆ แม้แต่กิเลส ในเรื่องกินนี่ เป็นเรื่องร้ายกาจ เป็นเรื่องที่สำคัญ เป็นเรื่องหนักหนา เราได้ปฏิบัติธรรม ด้วยการกิน ใครจะว่า อย่างไรก็ช่าง เขาว่า เฮ้ย! การกินการเกิน มันจะอะไร ไปนั่งหลับตาสมาธิโน่น ปฏิบัติธรรม เรื่องกิน เรื่องเกินอะไร ไม่ใช่เรื่องที่จะบรรลุ นิพพงนิพพาน

อาตมาขอยืนยันว่า ปฏิบัติเรื่องกินนี่แหละ จะบรรลุนิพพาน ฝึกเข้าเถอะ เรียนรู้เข้าเถอะ แล้วเรา จะรู้เหลี่ยม รู้มุม ของกิเลสชัดเจน ด้วยการกินนี่แหละ มันมีกิเลส ผสมผสาน อยู่เยอะแยะ ละเอียดลออ แทรกซ้อนอยู่ เล่นบิดๆ เบี้ยวๆ เลี่ยงๆ เลี่ยงๆ หลบๆ กันอยู่ เก่งที่สุด เราจะต้องพยายามอ่าน จับให้มันได้ ไล่ให้มันทัน แต่ตัวกิเลสของเรา แล้วเราก็จะเป็น คนมีปัญญา ปฏิภาณ ไปพิจารณาเรื่องอื่น เรา เหลี่ยม มุม ไอ้ตัวจิต ที่เล่นกิเลสล็อกๆ เล็กๆ ที่มันหลบ มันเลี่ยง อยู่นี่ ที่จิตแบบนี้ ไปอันอื่นอีก มันก็จะ มีลู่ทาง แบบเดียวกัน กับเจ้าล่อ เจ้าเล่นเอาเถิด อะไรอยู่ แบบเดียวกัน แม้จะเป็นปัจจัยอื่น ลักษณะ มันก็พอที่จะเกื้อหนุน อันอื่นได้อีก

เพราะฉะนั้น จงทำไอ้ที่ใกล้ตัว เกี่ยวข้อง กับปากกับท้อง เกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจ การเป็นอยู่ พวกนี้แหละ ให้จัดๆ ให้สำคัญ พร้อมกันนั้น ก็เรียนรู้กิเลสให้จริง ลดละ จางคลายไปได้ จนกระทั่ง เราตั้งมั่นแล้ว เรากินอยู่ ได้ง่ายๆ อยู่เหนือมันจริงๆ แล้ว เราก็จะได้ เป็นตัวอย่าง ให้แก่โลกเขาได้อีก ฆราวาสก็ปฏิบัติ พระก็ปฏิบัติ ใครๆ ก็ปฏิบัติได้

เพราะฉะนั้น จะเห็นได้ว่า พวกเราชาวอโศก เวลาจะกิน ก็มีรูปแบบ มีพิธีติดไปเลย แม้เป็นฆราวาส ก็มีรูปแบบ ในการพิจารณา ก่อนกิน เราตั้งสติสัมปชัญญะ ก่อนจะเปิบข้าว เข้าปาก เราจะต้องดู อันไหน ไม่สมควร อันไหนควรเลิก ควรละ ควรหัดอด หัดลดดู ดูจิตดูใจ อ่านจิตอ่านใจ เราก็จะ มีคุณค่า เราก็จะ มีประโยชน์ นั่นแหละ คือ การปฏิบัติธรรม ปฏิบัติวิปัสสนา ปฏิบัติสิ่งที่ตนเอง จะได้เจริญ ประเสริฐ งอกงามขึ้น เราปฏิบัติธรรมได้ทุกเมื่อ เรามีกรรมฐาน เรามีอะไรต่ออะไรต่างๆ นี่เน้นให้ฟัง โดยเฉพาะ เรื่องกิน เรื่องจะทำกิจ ทำการทำงาน หรือ การนอน การนั่ง การไป การมา ล้วนแล้วแต่ เราจะต้อง ดูจิตดูใจ บางที มันจะนั่ง มันก็ตามใจ มันจะเอน มันจะนอนอะไร มันก็ตามอก ตามใจกิเลส อร่อยอะไรต่างๆ นานา มันก็มีลักษณะ คล้ายๆ กัน แต่ว่าอยู่ในอิริยาบถต่างกัน อยู่ในองค์ประกอบต่างกัน เราก็เอาไปประยุกต์ หรือ เอาไปรวมใช้กับ กิจกรรมอื่นๆ ได้อีก

เพราะฉะนั้น เรื่องการพิจารณา รู้รอบถ้วนทั่ว รู้ตัวรู้ตน อยู่เสมอ ในทุกๆ กิจกรรม ในทุกๆ พฤติกรรม ในทุกๆ กาละเวลา ที่เราจะต้อง สัมผัส เกี่ยวข้องกับอะไรๆ อยู่ เมื่อเรารู้ ละเอียดลออแบบนี้ เราก็จะได้ปฏิบัติธรรม ได้ตลอดเวลา หรือได้ปฏิบัติธรรม มากโอกาส เมื่อเราปฏิบัติธรรมมากโอกาส ปฏิบัติธรรม มากเวลา เราก็มีผลสูง ได้ประโยชน์เยอะ ชีวิตเรา ก็ดีขึ้น ได้ง่ายได้มาก

ก็ขอให้พวกเราได้สำคัญในเรื่อง การพิจารณา หรือ การตั้งสติสัมปชัญญะดีๆ แล้วก็กระทำให้มัน เป็นการปฏิบัติธรรม ด้วยสติปัฏฐาน หรือ โพธิปักขิยธรรม ๓๗ หรือคือ มรรคองค์ ๘ นั่นเองแหละ ซึ่งได้พยายาม เน้น พยายามย้ำ พยายามอธิบาย ให้ได้รู้จัก การปฏิบัติ ได้สู่ผล สู่ภาวนา ได้ผลสำเร็จ แห่งการปฏิบัติธรรม ด้วย เรื่อยๆ ไป เพราะฉะนั้น ก็ขอย้ำเน้น ในกาละนี้ไว้ แต่เพียงเท่านี้.