สิ่งแวดล้อมของที่ปฐมอโศกนี่ เป็นสิ่งแวดล้อมที่ตนจะต้องขยันมากขึ้น ตนจะต้องช่วยตนมากขึ้น สิ่งที่จะกระทบสัมผัส คุ้ยให้ตัวเองฟูขึ้นมานั้นน้อย เพราะเป็นที่อันสงัดกว่า เป็นอรัญวาสีกว่า สันติอโศก

ถ้าผู้ใดรู้สถานภาพ สถานที่อย่างนี้แล้ว เราก็จะต้องพยายามปรับตัวให้ถูกต้อง ไม่เช่นนั้นแล้ว เราจะไม่รู้ว่าเราจะได้อะไร จากแค่อะไร เป็นต้นว่า ถ้าเผื่อว่าเราอยู่ที่นี่แล้ว เราก็ต้องปรับตัวให้ขยัน ให้ได้ฝึกฝน ให้ได้อุตสาหะ มันก็จะขยันขึ้น แล้วมันก็จะได้ประโยชน์ขึ้น

ถ้าเกิดเราไม่เข้าใจ กลายเป็นคนปล่อยอยู่เฉย ลอยชาย เงียบสงบ มันยิ่งไปใหญ่เลยทีนี่ เพราะว่าไม่มีงานมาก ไม่มีอะไรคุ้ยไม่มีอะไรแคะ มีแต่แนวโน้ม ทิศทางไปในการที่จะซึมจะหยุด จะนิ่ง จะเฉย เพราะฉะนั้น บรรยากาศมันช่วยคนฟุ้ง ช่วยคนที่ดิ้นมากพอใช้น่ะ เพราะฉะนั้น คนที่ดิ้นมาก มาอยู่ในบรรยากาศอย่างนี้ ก็จะได้รับผลพอสมควร

แต่ผู้ที่ยิ่งสงบ ยิ่งชอบหยุด ชอบนิ่งแล้วละก็ จะมีแต่ตายกับตาย เสื่อมทรุดไป ไปทิศทางนั้น เพราะฉะนั้น ต้องสังวรระวังให้ดีว่า สิ่งแวดล้อมที่เรียกว่า กาโย องค์ประชุมนั้น มันให้คุณเรา หรือว่ามันให้โทษเรา มันไม่ช่วยเรา หรือว่ามันฉุดเรา คือว่ามันช่วยเราได้ เราต้องพยายามพิจารณาให้จริง ต้องพยายามใช้ปัญญาอันยิ่ง เราจะปฏิบัติธรรม อยู่ในเสนาสนะส่วนใดที่ใดก็ตาม จะเป็นสิ่งฉุด หรือสิ่งช่วย มันก็อยู่ในตัวของมันเอง เพราะว่าบรรยากาศสิ่งแวดล้อมนั้น มันไม่มีหัวใจ มันไม่มีวิญญาณ แต่ตัวเราผู้ที่ปฏิบัตินี่ เรามีจิตวิญญาณ เรามีปัญญา เรามีหัวใจที่เราจะวิเคราะห์วิจัย อ่านออกได้

ก็ต้องพยายามอ่านให้ถูกต้อง วิจัยให้รู้ชัด แล้วเราต้องปรับตัวเอง เข้าสู่สภาพที่มันจะเกิดกุศล เพราะตัวเราเองเท่านั้น ที่จะสร้างกุศลทั้งหลายแหล่ ไม่ใช่ตัวเราเองจะเป็นผู้ที่ปล่อย ให้สิ่งอื่นมีอำนาจเหนือเรา ไม่ใช่

ผู้ใดพยายามปรับขึ้นมาจริง คนนั้นก็จะได้จริง จะต้องพยายามให้เป็นผู้ที่ อย่าตกไปในฐานะของอกุศล ต้องให้ได้กุศล ต้องให้ได้ความเจริญในธรรมอย่างยิ่ง เราไปเดินบิณฑบาตไกลๆ นี่เป็นอานิสงส์มาก เพราะว่าจะเป็นผู้ที่อุตสาหะวิริยะอย่างหนึ่ง เป็นคนตื่น เพราะว่างานส่วนอื่นๆ อะไรๆต่างๆนานาพวกนี้ มันน้อยอยู่แล้ว เพราะฉะนั้น เราก็ทำงานอะไร ได้ใช้กำลังกาย ได้ใช้ส่วนนั้นส่วนนี้ มันถูกต้องน่ะ มันก็จะได้ประโยชน์ เพราะฉะนั้น แม้อยู่ในนี้เอง ผู้ใดขยันหมั่นเพียร ผู้มีหน้าที่ที่ทำ เอ้อ! ขยันไปดายหญ้า ดูแล ปัดกวาด ซ่อมตรงนั้น ทำตรงนี้ สมควรดี นี่เป็นประโยชน์ เป็นมรรค องค์ ๘ เป็นสัมมากัมมันตะของพุทธถูกต้อง เราก็สังเกตสังกา อ่านจิตอ่านใจ ประกอบไปด้วยงานการเหล่านั้น เพื่อที่จะไม่ให้เกิดละเมิด ไปในศีลของเรา ไม่ให้มันเสียหายไปในศีลของเรา

ก็พยายามระมัดระวัง เราจะเป็นคนละเอียดสุขุม ประณีตแยบคายได้ มันจะเกิดการเกื้อกูลเกื้อหนุน สิ่งแวดล้อมเหล่านี้ จะเกื้อกูลเกื้อหนุน แล้วเราก็ไม่กลายเป็น คนตกแต่ไปหาสงบน่ะ สงบอันนี้ ไม่ใช่สงบจากกิเลส มันเป็นการบำรุงกิเลส เพราะว่าเราชอบนิ่งชอบหยุด ชอบอะไรแล้ว มันก็เลยทำให้กิเลสอ้วนขึ้น กิเลสใหญ่โตขึ้นนะ ต้องอ่านให้ชัดนะ ที่พูดนี่ ถ้าอ่านไม่ชัดฟังไม่ออก รู้ไม่เป็นแล้ว ก็เสียอยู่อย่างนั้นแหละ เมื่อรู้ชัดด้วยสัจจะภาษา ด้วยเหตุผลดีแล้ว เราก็จะต้องทำให้มันถูกทิศทาง ให้มันถูกสภาพที่จะได้สิ่งเหล่านี้

ก็ขอเตือน ไม่เช่นนั้นแล้ว ก็บำเพ็ญประพฤติ ปฏิบัติแล้วไม่เจริญ เพราะว่าเราปฏิบัติไม่ถูก แล้วเราก็เสียเวลาเปล่าๆ ก็ขอให้ทุกคนตรวจตราตัวเอง เป็นผู้ที่ขวนขวาย เป็นผู้ที่อ่อนน้อมถ่อมตน ให้ปฏิบัติให้เกิดผลเกิดมรรค ให้มันถูกมรรคถูกทาง แล้วเราจึงจะเป็นผู้ที่เกิดปัญญาด้วย ปฏิบัติถูกต้องด้วย เราจึงเจริญไปด้วยผล ตามที่เรามั่นหมาย.

สาธุ

****