์

การเดิมพันในชีวิต

ทุกชีวิตที่เกิดมาในโลกนี้ล้วนแต่มีความเสี่ยงแฝงอยู่ทั้งสิ้น เสี่ยงตั้งแต่ตอนที่ แม่เริ่มตั้งครรภ์ ลูกที่ถือกำเนิดขึ้นมา ลืมตาดูโลก จะมีความพิกลพิการ อย่างใดอย่างหนึ่งหรือไม่ จะเติบโตขึ้น กลายเป็น ภาระหนักอก ของพ่อแม่หรือไม่ จะมีทางส่งเสียเลี้ยงดูลูก ให้ประสบผลสำเร็จ ตลอดรอดฝั่ง ตามที่คาดหวังหรือไม่ ฯลฯ

เมื่อเติบโตขึ้นประกอบอาชีพการงาน ก็มีความเสี่ยงในการเลือกอาชีพ ว่าจะประสบความสำเร็จ ในอาชีพ ที่เลือกนั้นๆ หรือไม่ มีความเสี่ยงในการตัดสินใจ เรื่องหน้าที่การงานต่างๆ มีความเสี่ยง ในการประกอบ ธุรกิจ หรือแม้แต่เสี่ยงในการโกงกินคอรัปชั่น ตลอดจนเมื่อเจ็บไข้ได้ป่วย และต้องเข้า รับการรักษาพยาบาล ก็มีความเสี่ยงว่าวิธีการรักษาแบบนั้นๆ กับแพทย์คนนั้น จะสามารถรักษา ให้หายเป็นปรกติหรือไม่ จะมีชีวิต ยืนยาวต่อไปหรือไม่ ฯลฯ

การตัดสินใจแต่ละเรื่องในชีวิต จะมีมิติที่เป็นผลตอบแทน ควบคู่ไปกับมิติที่เป็นความเสี่ยง แฝงอยู่ ด้วยเสมอ โดยมีโอกาสของความเป็นไปได้ ๔ แบบ คือ

๑. ความเสี่ยงสูงผลตอบแทนต่ำ ทางเลือกนี้หมายถึงมีโอกาสน้อยที่จะประสบผลสำเร็จตามที่เราคาดหวัง และถึงประสบผลสำเร็จแล้ว ก็ให้ประโยชน์ตอบแทน แก่เราไม่มาก เหมือนที่วาดฝันไว้ ทางเลือกนี้เป็นทางเลือกที่แย่ที่สุด ซึ่งควรหลีกเลี่ยง และมีแต่คนที่ขาดปัญญาเท่านั้น จึงเลือกทางนี้ ด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์

๒. ความเสี่ยงสูงผลตอบแทนสูง ทางเลือกนี้หมายถึงมีโอกาสไม่มากนักที่จะประสบผลสำเร็จตามความมุ่งหมาย แต่ถ้าประสบผลสำเร็จแล้ว ก็จะให้ประโยชน์ตอบแทน มากเกินคุ้ม การพนันในลักษณะต่างๆ จะจัดอยู่ในทางเลือกแบบนี้ (ตามความรู้สึก ของคนทั่วไป) เช่น ลงทุนซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาล ถึงโอกาสถูกรางวัลที่ ๑ จะมีอยู่น้อยมาก แต่ถ้าเกิดถูกขึ้นมา ก็จะได้รับเงินรางวัลตอบแทน จำนวนมหาศาล เป็นต้น

๓. ความเสี่ยงต่ำผลตอบแทนต่ำ ทางเลือกนี้หมายถึงมีโอกาสที่จะประสบผลสำเร็จ ตามความมุ่งหมาย ของเราสูง แต่ถึงประสบผลสำเร็จแล้ว ก็ให้ประโยชน์อะไรแก่เราไม่มากนัก คนที่ไม่อยากเสี่ยงอะไรในชีวิต ทำงานอย่าง ค่อยเป็นค่อยไป มักจะสนใจทางเลือกแบบนี้

๔. ความเสี่ยงต่ำผลตอบแทนสูง ทางเลือกนี้หมายถึงหนทางปฏิบัติ ซึ่งถ้าทำอย่างถูกต้อง ด้วยสติปัญญา ก็จะมีโอกาส ประสบผล สำเร็จสูง ขณะที่เมื่อประสบผลสำเร็จแล้วก็จะให้ประโยชน์ตอบแทนมากมายด้วย

ในบรรดาทางเลือกที่กล่าวมาทั้งหมดข้างต้น ทางเลือกที่ ๑ เป็นทางเลือกที่แย่ที่สุดที่ควรหลีกเลี่ยง ส่วนทางเลือกที่ ๔ เป็นทางเลือก ที่ดีที่สุด อันพึงปรารถนา แต่ผู้คนจำนวนไม่น้อยก็กลับทิ้งทางเลือกที่ ๔ หันมาเลือกทางเลือกที่ ๑ เป็นแนวทางดำเนินชีวิต

การพนันประเภทต่างๆ ที่ดูเหมือนเป็นทางเลือกที่ ๒ (โดยถึงแม้จะมีความเสี่ยงสูงแต่ก็ให้ผลตอบแทนสูงนั้น ) อันที่จริงแล้ว แฝงไว้ด้วยลักษณะ ของทางเลือกที่ ๑ คือมีความเสี่ยงสูงแต่ให้ผลตอบแทนต่ำ

ทั้งนี้เพราะถึงแม้ดูเหมือนโชคที่ได้รับจากการพนันจะมีมาก เมื่อเทียบกับเงินที่ใช้ในการเสี่ยงโชคครั้งนั้นๆ แต่ถ้าหักกลบลบหนี้กับเงินส่วนที่เสียไปกับการพนันอีกหลายต่อหลายครั้งที่ผ่านมา (ซึ่งส่วนใหญ่ ไม่ค่อยนำมาคิด คำนวณด้วย) ก็อาจเหลือ ผลตอบแทนไม่มาก

นอกจากนี้เงินที่ได้มาง่าย เราก็มักจะไม่ค่อยเห็นคุณค่าเหมือนเงินที่หามาด้วยความเหนื่อยยาก ทำให้มักจะมีการใช้จ่ายเงิน ที่ได้จากการพนัน ให้หมดไปอย่างรวดเร็ว เพื่อซื้อความสุขเฉพาะหน้า เช่น การเลี้ยงฉลองบ้าง เที่ยวต่างประเทศบ้าง ซื้อรถยนต์บ้าง ฯลฯ แทนที่จะเอาเงินจำนวนนี้ มาใช้จ่ายในการ ลงทุนเพื่อเพิ่มผลผลิต

คนที่ร่ำรวยจากการเล่นการพนันจึงมีน้อยมาก ถึงแม้ว่าอาจจะมีคนถูกสลากกินแบ่งรัฐบาลรางวัลที่ ๑ ทุกงวด แต่ในบรรดาคน ที่ถูกสลากกินแบ่ง รัฐบาลเหล่านั้น มีสักกี่คน ที่สามารถอาศัยทุน จากเงินรางวัล จำนวนดังกล่าว เป็นฐานในการสร้างเนื้อสร้างตัว เพื่อให้เป็นเศรษฐี มหาเศรษฐี ในทางกลับกัน ถ้าสืบประวัติมหาเศรษฐีทั้งหลายของโลก มีสักรายบ้างไหม ที่ร่ำรวยขึ้นมาได้ เพราะการเล่นการพนัน

ข้อเท็จจริงเหล่านี้เป็นหลักฐานยืนยันให้เห็นว่า การพนันมีความเสี่ยงสูงที่จะได้
แต่ให้ผลตอบแทนต่ำไม่มากมายอะไรเหมือนที่หลายคนวาดฝัน

แม้กระนั้นผู้คนจำนวนไม่น้อยก็ชอบการพนัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสังคมไทยซึ่งมีการวิจัยพบว่า มีเงินหมุนเวียน ที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจ การพนันนอกระบบ ทั้งจากหวยใต้ดินและบ่อนผิดกฎหมายถึงปีละกว่าแสนล้านบาท จนมีกระแสความพยายามผลักดัน ให้รัฐบาล อนุญาต ให้มีการเปิดบ่อน อย่างถูกกฎหมาย เพื่อจะได้เก็บภาษีที่รั่วไหล จากธุรกิจใต้ดินเหล่านี้ มาใช้ประโยชน์

สาเหตุสำคัญประการหนึ่ง ที่ชักจูงใจให้ผู้คนเล่นการพนันก็คือ คิดว่าเป็นวิธีลัดที่จะช่วยให้ได้เงินจำนวนมาก เพื่อซื้อหาสิ่งตอบสนอง ความต้องการในชีวิต ผู้คนจำนวนไม่น้อยอยากจะมีรถยนต์ มีบ้าน มีเครื่องเล่นสเตอริโอราคาแพง อยากกิน สูบ ดื่ม เสพย์ ฯลฯ เหมือนอย่างที่เห็น ในโฆษณาทีวี หรือเห็นคนอื่นๆ เขามีกัน แต่ภายใต‰เงื่อนไขของรายได้ที่มีอยู่ปัจจุบัน ต่อให้เก็บออมเงิน ชั่วชีวิตนี้ ทั้งชีวิต ก็ไม่มีทาง ที่จะซื้อหาสิ่งต่างๆ เหล่านั้นได้ หนทางเดียวที่อาจ จะทำให้ความฝันของเขา กลายเป็นจริงก็คือ การลงทุน เสี่ยงโชค กับการพนัน ด้วยวิธีคิดที่ว่า ถึงหากเขาจะต้องเสียเงิน ในการพนันบ้าง ก็แค่ทำให้ชีวิตที่เลวร้าย จนแทบจะถึงที่สุดอยู่แล้ว เลวร้ายกว่าเดิมบ้างเท่านั้น บางคนมีหนี้สินเกินตัว พร้อมจะล้มละลาย ถ้าจะมีหนี้เพิ่มอีกส่วนหนึ่ง อย่างเลวก็แค่ ถูกฟ้อง ล้มละลายเท่านั้น เมื่อประเมินต้นทุนความเสี่ยงและความสูญเสียไว้ต่ำ แต่วาดฝันผลตอบแทนไว้สูงเช่นนี้ ชีวิตก็เลยจมปลัก อยู่กับการพนัน

อย่างไรก็ตาม ถ้าผู้คนเหล่านี้มีปัญญาเห็นทางเลือกที่ ๔ (ตามที่กล่าวมาข้างต้น) ในการแก้ปัญหา ของชีวิต อันเป็นหนทาง ที่มีความเสี่ยงน้อย แต่ให้ผลตอบแทนสูง ในการแก้ปัญหาภาวะความบีบคั้น เป็นทุกข์ของชีวิต ความลุ่มหลงการพนัน ก็จะหมดไปเอง โดยอัติโนมัติ

การจะเข้าใจทางเลือกที่ ๔ ในการแก้ปัญหาชีวิต ขั้นแรกต้องมีปัญญาแยกแยะให้ออกระหว่างเป้าหมายกับวิถีทาง โดยอย่าหลง จับฉวยเอาวิถีทาง มาเป็นเป้าหมาย เพราะการจะบรรลุถึงเป้าหมายหนึ่งๆ อาจมีวิถีทางไปสู่เป้าหมายนั้นได้หลายวิธี ถ้าวิถีทาง ที่เราคุ้นเคย เกิดติดขัด เราก็ควรมองหาวิถีทางอื่นที่ดีกว่าเพื่อไปสู่จุดหมายนั้น แต่หากไป เข้าใจว่า วิถีทาง คือเป้าหมาย เสียแล้ว เราก็จะมองไม่เห็นทางเลือกอื่นที่ดีกว่า สำหรับชีวิต และจะ จมปลัก อยู่กับวิถีทาง (ที่มีความเสี่ยงสูงผลตอบแทนต่ำ) นั้นๆ ตลอดไป

ตัวอย่างเช่นในกรณีของอาจารย์วิริยะ นามศิริ-พงษ์พันธุ์ อาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และ เป็นที่ปรึกษา ของนายกรัฐมนตรีปัจจุบัน อาจารย์วิริยะประสบอุบัติเหตุตอนวัยเด็ก ทำให้ตาบอดทั้ง ๒ ข้าง อาจารย์พยายามทุกวิถีทาง ที่จะหาวิธี รักษาดวงตา ดังกล่าว แต่ก็ไม่ประสบผลสำเร็จ

ตอนแรกอาจารย์ก็ท้อถอยหมดอาลัยตายอยากในชีวิต แต่ต่อมาเมื่อได้รับคำชี้แนะให้ปรับเปลี่ยนวิธีคิดอย่างถูกต้อง เกิดกำลังใจ ที่จะต่อสู้กับชีวิตต่อไป อาจารย์ก็มุมานะ เรียนหนังสือ จนจบปริญญาตรี คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยสอบได้ที่ ๑ ของคณะ สามารถชนะคนตาดีทั้งหมด และได้ทุนไปเรียนต่อต่างประเทศ กลับมาเป็นอาจารย์สอนหนังสือ และ ประสบความสำเร็จ มีความสุขกับชีวิต ทั้งๆ ที่ดวงตาก็ยังบอดเหมือนเดิม

ในกรณีนี้การรักษาดวงตาให้หายบอดเป็นเพียงวิถีทางหนึ่งที่อาจจะนำไปสู่เป้าหมายความสำเร็จในชีวิต ถ้าอาจารย์วิริยะ ไปหลงจับฉวยวิถีทาง มาเป็นเป้าหมาย เมื่อไม่สามารถรักษาดวงตา ให้หายเป็นปรกติ ชีวิต ก็คงจะหมดอาลัย ตายอยากอยู่แค่นั้น เพราะไม่มีเป้าหมายอื่น ที่จะให้ไป

แต่พออาจารย์วิริยะปรับเปลี่ยนวิธีคิดใหม่ สามารถแยกแยะความแตกต่างระหว่างเป้าหมายกับวิถีทาง เมื่ออาศัยวิธี การรักษาดวงตา ให้หายพิการ (เพื่อให้บรรลุเป้าหมายของชีวิต) ไม่ประสบผลสำเร็จ ก็พยายามแสวงหาวิถีทางอื่น ที่มีความเป็นไปได้มากกว่า เพื่อให้บรรลุ เป้าหมายของชีวิต โดยไม่จมปลัก อยู่กับวิถีทางที่สิ้นหวังดังกล่าว

สุดท้ายอาจารย์วิริยะก็พบวิถีทางใหม่ที่จะนำไปสู่ความสำเร็จของชีวิต อันเป็นวิถีทางที่มีความเสี่ยง ต่อการล้มเหลวต่ำ แต่ให้ผลสัมฤทธิ์สูง ได้แก่การมีความวิริยะอุตสาหะ ในการศึกษาหาความรู้ และขยันหมั่นเพียร ประกอบอาชีพการงาน ด้วยความรับผิดชอบต่อสังคม

เนื่องจากการพนันเป็นสิ่งที่ทำให้ผู้คนจมปลักอยู่กับทางเลือกที่มีความเสี่ยงสูง ผลตอบแทนต่ำ อันแตกต่าง จากความเสี่ยง ในการประกอบ ธุรกิจทั่วไป ซึ่งเป็นความเสี่ยง ที่เราสามารถควบคุมได้ ถ้ามีการศึกษาธุรกิจเรื่องนั้น ให้ถ่องแท้ แล้วทำงาน ด้วยความรอบคอบ ขยันหมั่นเพียร ด้วยเหตุนี้ รัฐบาลของประเทศต่างๆ จึงต้องมีกฎหมาย ควบคุมการพนัน เพื่อไม่ให้ พลเมืองของเขา ไปมัวเมา ลุ่มหลง อยู่กับทางเลือกที่ผิดๆ ของชีวิต จนส่งผลเสียต่อสังคมโดยรวม

แต่ไม่ว่ารัฐบาลจะมีนโยบายกวดขันให้ตำรวจปราบปรามบ่อนการพนันอย่างจริงจัง หรือจะมีนโยบายผ่อนผัน ให้เปิดบ่อนการพนัน ได้เสรีขึ้น เพื่อเก็บภาษีจากธุรกิจนอกระบบเหล่านี้ มาเข้ารัฐก็ตาม ล้วนเป็นนโยบาย ที่ยากจะสามารถ แก้ไขปัญหาของสังคม ในเรื่องนี้ ให้สำเร็จลุล่วงได้ ตราบเท่าที่ผู้คนในสังคม ยังมองไม่เห็นทางเลือก (ที่มีความเสี่ยงต่ำ แต่ให้ผลตอบแทนสูง) ที่จะนำไปสู่
จุดหมาย ของชีวิต

หนทางแก้ปัญหาที่ถูกต้อง จึงน่าจะอยู่ที่นโยบายการสนับสนุนด้วยมาตรการต่างๆ ที่จะให้การอบรม กล่อมเกลา ทางสังคม แก่ประชาชน เพื่อให้เกิดปัญญาประจักษ์ ถึงทางเลือกใหม่ของชีวิต ที่เป็นทางเลือก ซึ่งมีความเสี่ยงต่ำ แต่ให้ผลสัมฤทธิ์สูง อันคือ การมีปัญญา มีความเพียร มีการงานที่เหมาะสมถูกต้อง แล้วเมื่อนั้น การพนันก็จะค่อยๆ หมดไป จากสังคมไทย โดยไม่ต้อง สิ้นเปลือง งบประมาณ ในการปราบปรามอะไรมาก เหมือนจับปูใส่กระด้ง อย่างที่เป็นอยู่ทุกวันนี้

(ดอกหญ้า อันดับที่ ๑๐๔ พ.ย. - ธ.ค. ๒๕๔๕ จำนวนพิมพ์ ๒๒,๐๐๐ เล่ม)