เอาแต่เข่นโค่นกัน นี่หรือคืองานบริหาร
คงไม่มีใครจะเปรียบเทียบสภาพของสังคมไทยในปัจจุบันได้ดีเท่ากับ คุณหมอประเวศ วะสี ที่เปรียบเทียบ ชีวิตคนไทยเหมือนไก่ที่ถูกจับให้มารวมกันอยู่ในเข่ง เพื่อรอวันเอาไปเชือด ในระหว่างที่รอความตาย ไก่ก็จิกตีกัน อยู่ตลอดเวลา

เข่ง คือ กรอบอำนาจที่กักขังไก่เอาไว้ เปรียบได้กับคนไทย ต่างติดอยู่ในกรอบโครงสร้างอำนาจ ที่แก้ปัญหาใหม่ๆ ซึ่งซับซ้อนและยากๆ ไม่ได้ ไม่ว่าจะเป็นรัฐบาลใดๆ ในอดีต ปัจจุบัน หรืออนาคต ถ้ายังแก้ปัญหาอยู่ใน "เข่ง" หรือในกรอบอำนาจเดิมๆ นอกจากแก้ไขปัญหาไม่ได้แล้ว คนไทยก็จะจิกตีกัน จนกว่าจะพากันถูกเชือดทั้งหมด

คุณหมอประเวศ วะสี ได้ชี้ให้เห็นปัญหาและความล้มเหลวในการใช้อำนาจรัฐว่า การใช้อำนาจรัฐนั้น ก็ต้องใช้ระบบราชการเป็นเครื่องมือ แต่ระบบราชการเป็นระบบที่ใช้อำนาจควบคุมบังคับบัญชา ใช้ได้กับปัญหาโบราณที่เป็นปัญหาชั้นเดียวตรงไปตรงมา แต่ในปัญหาปัจจุบันที่ซับซ้อน การใช้อำนาจ แก้ปัญหาไม่ได้ เช่น จะใช้อำนาจแก้ความยากจน หรือแก้ความอยุติธรรมในสังคมได้อย่างไร?

นอกจากนี้ ในสังคมไม่ได้มีอำนาจรัฐอย่างเดียว ยังมีอำนาจอื่นๆ ทั้งอำนาจของต่างชาติ (ซึ่งมีอำนาจ ครอบงำมาก ทั้งการเงิน การสื่อสาร วิชาการ ฯลฯ ถ้าเราไม่ยอมอยู่ในอาณัติ เขามีอำนาจมหาศาล ที่จะทำร้ายเรา) นอกจากนี้ก็ยังมีอำนาจที่มองไม่เห็นพร้อมที่จะเข้ามาเล่นงาน ถ้ารัฐบาลใดทำตัวเป็น"เด็กดี" อำนาจต่างๆ ก็จะยอมให้อยู่ แต่แก้ไขปัญหาไม่ได้ ถ้ารัฐบาลใด "แข็ง" ขึ้นมา อำนาจต่างๆ ก็สวนกลับ ถูกรุมตีและล้มได้ไม่ยาก

กรณีปัญหาภาคใต้น่าจะเป็นตัวอย่างของความล้มเหลว ในการใช้อำนาจรัฐได้เป็นอย่างดี ดูเหมือนว่าทุกๆ ฝ่าย ทั้งกรรมาธิการทหาร ทั้งผบ.ตร.และนายกรัฐมนตรีที่ลงไปดูพื้นที่ด้วยตัวเองมา ต่างมีความเห็น สอดคล้องกันว่า ไม่มีปัญหาเรื่องเชื้อชาติ ศาสนาใดๆ ทั้งสิ้น แต่เป็นเรื่องการขัดผลประโยชน์ เป็นหลัก เมื่อรัฐบาลจะใช้อำนาจรัฐเข้าไปจัดการอำนาจที่มองไม่เห็น และไม่มีใครกล้าพูดออกมาได้ ก็พร้อมที่จะ ระเบิดตูมตาม สวนกลับอำนาจรัฐทันที

คุณหมอประเวศ วะสี เปรียบเทียบโครงสร้างของสังคมไทยในปัจจุบัน ไม่ต่างอะไรกับโครงสร้างมรณะ เพราะเป็นโครงสร้างของสังคมที่ไร้ภูมิต้านทาน(สังคมเอดส์) ศาสนานั้นสำคัญยิ่ง แต่เราไม่สามารถ เอาศาสนามาสร้างภูมิต้านทานให้แก่สังคมได้ เพราะโครงสร้างทางศาสนา ก็เป็นโครงสร้างทางอำนาจ เช่นเดียวกับระบบราชการ ยิ่งการศึกษาสรุปว่า ล้มเหลวโดยไม่ได้สร้างภูมิต้านทานใดๆ เลย เพราะ การศึกษาของเราทั้งระบบเป็นระบบที่อยู่นอกสังคม ไม่สัมพันธ์อยู่กับความเป็นจริง ของชีวิต และสังคม ไม่รู้ร้อนรู้หนาว ไม่ร่วมสุขร่วมทุกข์แก้ปัญหากับสังคม นอกจากนี้การครอบงำของต่างชาติ ก็มีความรุนแรงยิ่งนัก ทำให้เราหมดอิสระที่จะกำหนดชะตาชีวิตและอนาคตของตนได้

สรุปแล้ว การจะคิดแก้ปัญหาใดๆ ภายในกรอบ "เข่ง" หรือโครงสร้างมรณะนี้ ย่อมแก้ปัญหาไม่ได้ เมื่อรัฐไม่สามารถใช้อำนาจในโครงสร้างมรณะนี้ได้ รัฐควรกระจายอำนาจให้ไก่แต่ละตัวเข้มแข็งขึ้นมา จนกว่าจะบินออกจากเข่งได้ เช่น พี่น้องมุสลิมทางภาคใต้ รัฐควรได้กำหนดทิศทางเป้าหมาย ของการพัฒนา ให้สอดคล้องกับหลักการ ความเชื่อความศรัทธาในศาสนาของเขา เพราะที่ผ่านมา แผนพัฒนาของรัฐ ที่ก้าวเดินตามตะวันตก ทำให้ชาติและคนในชาติอ่อนแอ และเป็นหนี้สินไปตามๆ กัน

ดังนั้นรัฐควรกระจายอำนาจให้แก่ชุมชนที่เข้มแข็งอยู่แล้ว สามารถจัดการศึกษา เพื่อแก้ปัญหาในท้องถิ่น ของเขาได้ ให้มีการสื่อสารเป็นของชุมชน เช่น วิทยุชุมชน เพื่อส่งเสริมกิจกรรม และความสามัคคี ในชุมชนนั้นๆ ให้เข้มแข็งขึ้นมา ถ้าชุมชนเข้มแข็ง ประเทศชาติย่อมมั่นคง เป็นการบริหารที่ไม่ต้องบริหาร เพราะในโครงสร้างมรณะนี้ ยิ่งบริหารมากเท่าไหร่ ก็ยิ่งจะมีแต่เข่นโค่นฆ่ากันมากเท่านั้น

- จริงจัง ตามพ่อ -

(เราคิดอะไร ฉบับที่ ๑๔๕ สิงหาคม ๒๕๔๕)