คนที่รู้ว่าตนโง่ ยังพอมีหวังที่จะฉลาด แต่คนหลงตนว่าฉลาด นับวันจะโง่เบ็ดเสร็จ

เพียงแค่ฉลาด มิอาจทำชีวิตให้มีความสุขได้ เพราะความสุขอยู่ที่ใจ มิใช่หัวสมองอันเปรื่องปราชญ์ ต่อให้มีอัจฉริยะ คิดเก่งคำนวณแม่นสักเพียงใด แต่หากควบคุมความคิด และอยู่เหนืออารมณ์ตนไม่ได้ ความฉลาด จะนำมาซึ่งทุกข์ มากกว่าสุข

คนเราฉลาดคิด แต่ไม่ฉลาดควบคุมอารมณ์

ต่อให้พระคุณเจ้าเทศน์ดี สอนเก่งสักปานใด แต่พอถูกลูกศิษย์ขัดคอหน่อยเดียว ถึงกับอารมณ์เดือด แสดงอาการ ไม่ชอบอกชอบใจใส่ลูกศิษย์ทันที เช่นนี้เรียกว่าฉลาดปริยัติ แต่อ่อนหัดมรรคผล ขาดความ สามารถ ในการควบคุม อารมณ์

ที่สุดของความเป็นผู้ใหญ่ มิได้อยู่ที่วัย หรือ สีผม ระดับการศึกษา แม้ถูกน้ำร้อนลวกนับครั้งไม่ถ้วนก็ตาม หากไม่ สามารถ อยู่เหนืออารมณ์ตนได้ ผู้นั้นชื่อว่ายังเด็ก

ชีวิตเราจะสุขมากมาย หากฉลาดใช้อารมณ์อย่างมีปัญญา

อย่าทำอารมณ์ให้ขุ่นมัว เพราะเรื่องชั่วของคนอื่น...บางคน พอได้อ่านข่าวฆ่าข่มขืนพาด หัวหนังสือพิมพ์ เกิดอารมณ์ ไม่ชอบใจ เจ้าคนชั่วนั้นนัก พลอยทำให้จิตใจขุ่นมัวทั้งวัน เดี๋ยวได้ทะเลาะกับคนโน้นคนนี้ ด้วยเรื่องไม่เป็นเรื่อง ทำใจให้ทุกข์ไปเสียเปล่า ตัวเองมิได้เกี่ยวข้องกับข่าวนั้นเสียหน่อย... เพียงสลดสังเวช กับผู้เคราะห์ร้าย และสอนใจ อย่าให้เป็นอย่าง ไอ้ฆาตกร น่าจะพอแล้ว

อย่าทำอารมณ์ให้ขุ่นมัว เพราะเรื่องเล็กน้อย หยุมหยิม..ภรรยาบางคน สามีกลับบ้านไม่ตรงเวลาแค่วันเดียว จะหาเรื่อง ทะเลาะกันให้ได้ ซักไซ้ว่าไปไหนมา ๓ ชั่วโมงไม่จบ แถมบ่นงึมงำจนน่ารำคาญ

ไม่ควรทำเรื่องเล็กให้เป็นเรื่องใหญ่ สามีอาจมีเหตุขัดข้องบางประการ จึงกลับบ้านสาย ทั้งที่เรื่องมันเล็กน้อย แต่เพราะ ความหยุมหยิมของสตรี ที่มากเกิน อาจทำให้ชีวิตคู่ต้องสุดสิ้นลง ในวันนั้นก็เป็นได้

ปล่อยวางเสียบ้าง อะไรที่มันหยุมหยิมเกินไปในชีวิต เมื่อนั้นเราจะเบากาย สบายใจขึ้นอีกเยอะ

อย่าทำอารมณ์ให้ขุ่นมัว เพราะลมปากของคนอื่น...เราอาจเสียความรู้สึก จากคำพูดใครบางคน ที่ขาดสติ ด่าเรา พล่อยๆ หรือนินทาลับหลัง ใส่ร้ายป้ายสี

โกรธเขาเราก็ทุกข์ร้อนเป็นไฟลน ไม่ช่วยให้อะไรดีขึ้น... สู้รับฟังในสิ่งที่เขาพูดจะดีกว่า นำมาพิจารณาว่า จริงเท็จ แค่ไหน? หากจริงเรารับไปปรับปรุงตน ด้วยใจเบิกบาน.. หากเท็จ ให้เข้าใจตามสัจจะว่า เป็นบาป ของเขา กรรมใด ใครทำ คนนั้นก็รับไป เมตตาและสงสารคนที่คิดไม่ดีต่อเรา เพราะเขาไม่รู้ตัวว่าทำผิด เมื่อนั้นใจเรา จะไม่อาฆาต เคียดแค้น ปล่อยวางอย่างเป็นสุข

หากเขาด่าว่าเราโง่...ขอบคุณเขา เราจะพยายามฉลาดให้ได้ หากเขาด่าว่าเราไม่ดี... ขอบคุณเขา เราจะพยายาม ดีให้ได้ หากเราฉลาด แต่ขาดความสามารถ ในการควบคุมอารมณ์ สู้เป็นคนโง่เสีย ยังจะมีความสุขกว่า

- - - แม่น้ำลักขิตะ - - -

(สารอโศก อันดับที่ ๒๔๗ เมษายน ๒๕๔๕)