น.ส.ภูรี สิรสุนทร อาจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวถึงผลเสีย ของนโยบาย ประชานิยม จะทำให้ภาคประชาชน และสังคมอ่อนแอ มีหนี้สินมาก คอยแต่พึ่งพา เงินสงเคราะห์ และภาครัฐเอง ก็จะเกิดปัญหา ขาดดุลงบประมาณ มีรายจ่าย มากกว่ารายรับ และ หนี้สาธารณะ เพิ่มขึ้น

นายประสาร ไตรรัตน์วรกุล กรรมการผู้จัดการ ธนาคารกสิกรไทย กล่าวว่า “ประชานิยม เป็นเรื่องที่ ทำให้ ประชาชนพอใจ แต่รัฐบาลก็ต้องรับผิดชอบ จากการใช้นโยบาย เหล่านี้ เพราะทุกอย่าง มีค่าใช้จ่าย ทั้งทางตรง และทางอ้อม ทางตรงหากรัฐบาลหว่านเงิน เมื่อเกิดหนี้เสีย เป็นปัญหา ต่อระบบ สถาบันการเงิน รัฐบาลก็ต้องเพิ่มทุน เรื่องอย่างนี้ จึงเป็นการโด๊ปยา ที่ได้ผล ระยะสั้น แต่ไม่ยั่งยืน ระยะยาว อาจทำให้ ประชาชน นิสัยเสีย เป็นการบ่อนทำลายประเทศ”

ต้องขออภัย อย่าหาว่าให้ข้อมูล ด้านเดียวเลย ข้าพเจ้าพยายามค้นหา ทางอินเทอร์เน็ต ถึงข้อดี ของประชานิยม หรือ ข้อโต้แย้ง เสียงวิจารณ์ แต่ไม่พบเลย แม้ในเว็บไซต์ ของพรรค พลังประชาชนเอง ก็ไม่พบ แต่กลับเพิ่ม นโยบาย ประชานิยม มากยิ่งขึ้นกว่าสมัย ไทยรักไทย

ทั้งๆที่นักวิชาการ นักการธนาคาร นักสังคมศาสตร์ สื่อมวลชน ล้วนวิจารณ์ ติติงนโยบาย ประชานิยม จนแทบจะหา ผู้ที่หนุนได้ยาก แต่ทุกพรรค ยังใช้เป็นนโยบาย แข่งขันกัน หาเสียงเลือกตั้ง

จากเว็บไซต์ หอการค้าจังหวัดตาก WWW.TAKCHAMBER.COM ที่ได้เขียน วิพากษ์วิจารณ์ เสนอแนะ ในช่วงต้นสมัย ของรัฐบาล พลเอกสุรยุทธ์

...เท่าที่พิเคราะห์ความสำเร็จ ของประชานิยม นอกจากเป็นนโยบาย ที่คล้ายกับ โปรโมชั่น ลด-แลก-แจก- แถม ทางการตลาด ที่ผู้ให้ มักผูกใจผู้รับแล้ว คุณสมบัติ โดดเด่น อีกประการ ก็คือ นโยบาย ประชานิยม สามารถส่งตรง ถึงครัวเรือน ซึ่งไม่เคย มีรัฐบาลไหน ทำได้มาก่อน ที่ผ่านมา การนำนโยบาย ไปสู่มือชาวบ้าน วนเวียนอยู่ ระหว่าง สร้างถนน ขุดคูคลอง ทำสะพาน ซึ่งเป็นการสั่ง จากข้างบน แต่ประชานิยม ที่ผ่านกองทุนหมู่บ้าน ชาวบ้าน สามารถ ตัดสินใจได้เอง ว่าจะเอาเงินกู้ ไปทำอะไร !!!! จุดเด่นตรงนี้ ทำให้ชาวบ้าน รู้สึกว่า ตัวเอง มีส่วนได้ ส่วนเสีย โดยตรงกับการเมือง นอกเหนือจาก สินน้ำใจ เล็กๆน้อยๆ จากนักการเมือง ในช่วง ก่อนหย่อนบัตร

แต่ข้อเสียของนโยบายประชานิยม ก็มีมากๆ ขนาดสามารถ เขียนหนังสือออกมา ได้เป็นเล่มๆ กลุ่มที่แอนตี้ นโยบาย ประเภทนี้มากๆ คือ นักวิชาการ สายธนาคารโลก และ ไอเอ็มเอฟ (กองทุนการเงิน ระหว่าง ประเทศ) ซึ่งค้านนโยบาย ลักษณะดังกล่าว แบบหัวชนฝา เพราะมองว่า เป็นนโยบาย ที่ใช้เงิน สร้างความนิยม ของนักการเมือง โดยไม่คำนึงถึง ผลเสียของประเทศ ใน ระยะยาว เช่นเดียวกับที่ เคยเกิดกับ หลายประเทศ ในละตินอเมริกา ที่วงจรเริ่มจาก ประชานิยม การคลัง มีปัญหา ใช้สำรอง ระหว่างประเทศ กู้ไอเอ็มเอฟ ถ้าไม่ได้พิมพ์แบงก์ ออกมาใช้ และปิดฉาก ด้วยเศรษฐกิจของชาติ ล่มสลาย

และข้อเสียอีกประการ ที่กำลังสร้างความปวดหัว ให้กับรัฐบาล สุรยุทธ์ คือ เมื่อเริ่มแล้ว เลิกยาก ซึ่งเปรียบไป ก็เหมือนคำสาป ที่ว่า "ผู้ใดแก้ไขจักต้องพินาศ” เพราะหากรัฐบาล ตัดสินใจเลิก ก็จะเกิดปัจจัย ให้ไปสร้างเงื่อนไข ไปโน้มน้าว ชาวบ้าน ออกมาต่อต้าน ขั้วอำนาจใหม่ได้ !!!

เมื่อเลิกก็ไม่ได้ และถ้าปล่อยให้ดำเนินไป โดยไม่แตะต้อง โอกาสที่จะเกิดปัญหา ต่อ ระบบเศรษฐกิจก็มี และที่สำคัญ คือ ค้านกับทฤษฎีใหม่ เศรษฐกิจพอเพียงที่ พล.อ.สุรยุทธ ประกาศใช้ เป็นธงนำ การบริหารของรัฐบาล เพราะนโยบาย ประชานิยม สูตรปัจจุบัน เน้นให้คน บริโภคเป็นหลัก ทางออกที่ดีที่สุด ของรัฐบาลคือ ปรับสูตร ประชานิยมใหม่ เหมือนอย่างที่ ดร.โฆษิต รองนายกฯ และรัฐมนตรีว่าการ กระทรวงอุตสาหกรรม บอกว่า จะเติมความเพียร เข้าไป

ซึ่งคนระดับ ดร.โฆษิต ที่เจนจัดเรื่องเศรษฐศาสตร์สายหลัก เคยลงคลุก ในชนบท และรู้จัก นายทุน คงจัดการเรื่องนี้ ได้ไม่ยาก ยิ่งได้อาจารย์ไพบูลย์ อดีตเอ็นจีโอ ใหญ่ ที่เพียรหาสูตร ชุมชนพึ่งตนเอง มาตลอด การปรับสูตร ประชานิยม ให้เป็นประชาเข้มแข็ง ก็ไม่ใช่เรื่องยาก.

ความข้างต้นนี้ นับเป็นความเห็น ที่น่าสนใจ เพราะนอกจาก สะท้อนภาพลบ ของประชานิยมแล้ว ยังบอกถึง ทางออก ที่ควรจะเป็นไปไว้ด้วย แต่เป็นความคิดเห็น ที่ยังฝากความหวังไว้กับ นักบริหาร มืออาชีพ ในรัฐบาล พลเอกสุรยุทธ ซึ่งเป็นรัฐบาล ที่มีอายุ การทำงานสั้น ผลสำเร็จ ที่เป็นรูปธรรม ยังไม่ปรากฏ เมื่อหมดวาระ ก็หมดอำนาจ จึงหมดหวัง ไปโดยปริยาย

สิ่งที่น่านำมาขบคิดต่อก็คือ ถ้าประชานิยม เป็นหนทางล่ม ดังที่นักวิชาการ สายเศรษฐกิจ และสังคม วิเคราะห์ข้างต้น นั้นแล้ว เศรษฐกิจพอเพียง ที่ปรับสูตร ประชานิยมไปสู่ ประชาเข้มแข็ง ดังที่ ดร.โฆสิต และคุณไพบูลย์ รองนายกฯ ในรัฐบาล พลเอกสุรยุทธ ได้พยายาม จะทำนั้น เป็นหนทางรอด ของสังคม จริงหรือไม่

สมมุติว่าเป็นหนทางรอด ของสังคมจริง

คำถามที่ตามมาก็คือ แล้วจะใช้ เศรษฐกิจพอเพียง อย่างไร ประชาเข้มแข็ง แบบไหน

เศรษฐกิจพอเพียง เช่นที่นักธุรกิจไทย ยกอ้าง...นั้น หรือ

ประชาเข้มแข็ง เช่น หนึ่งผลิตภัณฑ์ หนึ่งตำบล กองทุนหมู่บ้าน เรียนฟรี... กระนั้นหรือ

ความจริงที่น่าตระหนัก คือ ทั้งรัฐบาลและประชาชน ถูกบริโภคนิยม และ ทุนนิยมเสรี ครอบงำ ฝังหัว มายาวนาน จนคุ้นชินว่า นี่คือวิถีชีวิตปกติ เศรษฐกิจพอเพียง ที่เอ่ยอ้าง แท้จริงเป็นเพียง ตรรกะ และวาทะ ความจริงยังคงทำ และคิดตาม วิถีทุนนิยม ประชาชน จึงไม่มีวัน จะเข้มแข็งได้ ตราบใด ที่ยังยึดถือ บริโภคนิยม และทุนนิยม เป็นสรณะ

ดังนั้น หนทางรอดที่แท้ แนวทางเศรษฐกิจพอเพียง จะต้องเกิดเป็นผลจริง มีรูปธรรม ที่เห็นได้ชัดเจน ไม่ใช่แค่ตรรกะ และวาทะเท่านั้น ประชาจะเข้มแข็งได้ ย่อมต้องปลอดพ้น ไปจาก บริโภคนิยม และทุนนิยม

พอเพียง...ระดับโลกุตระ
หนทางรอดของสังคมโลกาภิวัตน์

พ่อท่านฯเป็นอีกผู้หนึ่งที่อธิบายถึง เศรษฐกิจพอเพียง ในหลายๆวาระ โดยอิงหลัก พระธรรม คำสอน ของพระพุทธองค์ เป็นสำคัญ ซึ่งมีความแตกต่าง ไปจากผู้รู้ทั้งหลา

“เศรษฐกิจพอเพียงเป็นอย่างไร และ เศรษฐกิจพอเพียง ทำอย่างไร” เป็นชื่อประเด็น การสนทนา ในรายการ วิถีอาริยธรรม วันที่ ๒ ก.พ. ๒๕๕๑ ขอนำบางส่วน ที่พ่อท่านฯได้กล่าว มาถ่ายทอด สู่กันดังนี้

เศรษฐกิจพอเพียงนั้น ในหลวงทรงตรัสออกมา คมคายมาก แล้วมีความหมาย ที่ชัดเจน คำว่า พอ จับความหมาย ใจความว่า เศรษฐกิจ คำว่า พอเพียง ก็บอกชัดอยู่แล้วว่า พอ พอเพียงก็คือ พอ พอเพียงเท่านี้

แต่มีผู้ที่ไปอธิบาย เศรษฐกิจพอเพียงน่ะ รวยได้ ขอให้รวย อย่างสุจริต ก็แล้วกัน คนที่พูดอย่างนี้ พูดเอาตามใจชอบ เข้าข้างกิเลสตัวเอง ก็รวยไปเรื่อยๆ มันไม่รู้จักพอ คุณมีพันล้าน หมื่นล้าน แสนล้าน ก็ยังบอกว่า มีเศรษฐกิจพอเพียง คุณตั้งค่า ความพอของคุณ ไว้สูงจังเลย

เศรษฐกิจพอเพียงนั้น คำว่า พอเพียง คนนั้นจะต้อง มีจิตวิญญาณ มีสันโดษ เรียกว่า พอ ใจพอ

สมมุติว่า เรามีสัก ร้อยล้านนี่ เราน่าจะพอแล้ว เกินนั้น เราก็จะสะพัดออก ไม่เก็บ ไม่สะสม ไม่กักตุนไว้ สะพัดออกไป ให้แก่สังคม ประเทศชาติ มวลชน โดยไม่ยึดถือเอาไว้ เป็นของตัว ของตน ความคิดอย่างนี้ ชาวอโศกทำแล้ว ชาวอโศก ไม่คิดจะไป สะสมเงินทอง ให้มันมาก มันมายขึ้นไป จนกระทั่ง มีร้อยล้าน พันล้าน อะไรนั่นน่ะ เป็นความพอ ชนิดที่ อธิบายได้ว่า พอถึง ขั้นหมดตัว หมดตน ใช้จ่ายเดือนหนึ่ง สองพัน อย่างบริษัท พลังบุญ ของเรา ชาวอโศก เงินเดือน สองพัน ใช้ให้พอนา.. สองพัน ก็ตั้งมา ๒๖-๒๗ ปีแล้ว บริษัทนี้ จนมาถึงวันนี้ ก็ยังเงินเดือน สองพัน ทั้งๆที่ ค่าเงินนี่ มันตกไป มหาศาลแล้ว

มันเป็นความลึกซึ้งในความพอ ที่ใจพอ แล้วก็ยังมีพฤติกรรมของชีวิต มีชีวิตที่มี พฤติกรรม ของชีวิตอยู่ โดยการอาศัย เงินที่ใช้สอยเนี่ย.. แต่ละเดือน เดือนละ สองพันนี่ เขาก็ยังพอ แม้เศรษฐกิจ มันจะเปลี่ยนแปลงไป ของราคาแพงขึ้น

เศรษฐกิจพอเพียง คือ เศรษฐกิจที่ คนมีจิตใจ รู้จักพอ และตั้งเกณฑ์ แห่งความพอ ของแต่ละคนได้ ใครที่ตั้งเกณฑ์ แห่งความพอ น้อยเท่าไรก็พอได้ ยิ่งมีน้อยๆ ก็พอแล้ว คนนั้นยิ่งคือ คนเจริญ เป็นคนประเสริฐ เป็นคนชั้นสูง

คนชั้นสูง ของพระพุทธเจ้า มีคุณลักษณะ ๙ ประการ

๑. เลี้ยงง่าย (สุภระ)

๒. บำรุงง่าย (สุโปสะ)

๓. มักน้อย (อัปปิจฉะ) หรือกล้าจน เป็นคนจน

๔. ใจพอ สันโดษ (สันตุฏฐิ) มีความพอในใจ ไม่เอาเกินนั้นแล้ว พอคือมันไม่เพิ่ม มันเอาเท่านี้พอ พอจริงๆ

๕. ขัดเกลา (สัลเลขะ) มีลักษณะขัดเกลา ขัดเกลากิเลส ขัดเกลาความประพฤติ ขัดเกลาตนเอง มันกินมาก ใช้มาก เป็นต้น มันไม่ถูก ต้องกินน้อย ใช้น้อยลงมา อย่าหัดฟุ้งเฟ้อ ฟุ่มเฟือย หลงความหรูหรา หัดประณีต ประหยัดลงมา

๖. มีศีลเคร่ง (ธูตะ) มีศีลที่เคร่ง ศีลที่สูง แล้วท่านก็ปฏิบัติศีลเคร่ง ศีลสูงนั้นๆได้ บรรลุได้ จนเป็นปกติในชีวิต ขออภัย ที่ต้องยกตัวอย่าง ชาวอโศก อย่างชาวอโศกนี่ เป็นฆราวาสก็ตาม มาอยู่ในหมู่กลุ่ม สาธารณโภคีเนี่ย สามารถที่มีศีล ๑๐ คือ มีศีลเกินศีล ๘ ศีลข้อที่สิบ ไม่สะสมเงินทอง ไม่มีเงินทอง เป็นของส่วนตัว ไม่เก็บกัก เงินทองแล้ว เป็นฆราวาส ไม่ใช่เณรนะ แต่ก็บวชแท้ คือ ปฏิบัติธรรมจริงๆ สัมมาทิฏฐิ จนทำให้จิตใจ ลดละกิเลสได้ ประพฤติ จนถึงขั้น จิตใจ มันละลด กิเลสได้จริง เอ้อ..อยู่กับหมู่กลุ่ม ระบบบุญนิยม ถึงขั้นสาธารณโภคี คือ ทุกคน ทำงานฟรี สร้างสรร ผลิตอะไร ทำงานอยู่ในชุมชน ก็ไม่เอารายได้ ทำงานฟรี เอารายได้ เข้าส่วนกลางหมด ไม่ยึดมาเป็นของตัว ของตน เอาเข้าส่วนกลาง จริงๆ เป็นคนไม่ต้อง มีเงินประจำตัว ใช้ก็ใช้เงินส่วนกลาง ที่เป็นประโยชน์ส่วนรวม ส่วนตัว จำเป็นจริงๆ ในส่วนตัวจริงๆ ที่เหมาะ ที่ควร ก็ขอเบิกใช้ ไปตามควร จากส่วนกลาง ซึ่งจะมีวัฒนธรรม มีวิธี การดำเนินชีวิต มีระบบของมัน อย่างนี้เป็นต้น ศีลนี่แปลว่า ปกติ มีศีล กินมื้อเดียว ก็ปกติ ไม่ได้เดือดร้อนอะไร ไม่ต้องมีเงินทอง ไม่ต้องใช้เงินทอง เหมือนชาวสังคมทั่วไป อย่างแต่ก่อน ไม่ต้องสะสม เงินทองอีก ก็มีความเป็น ปกติสามัญ สบายๆ ไม่ได้ฝืน ไม่ได้เดือดร้อน ไม่ได้วุ่นวาย อะไรเลย

๗. มีอาการที่น่าเลื่อมใส (ปาสาทิกะ) อาการที่น่าเลื่อมใส ก็คือกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม นี่แหละ เป็นอาการของคน

๘. ไม่สะสม (อปจยะ) ไม่สะสมทั้งทรัพย์ศฤงคาร วัตถุเงินทอง ข้าวของที่ดิน ไม่สะสมบ้านช่อง เรือนชาน ไม่สะสม ทั้งกองกิเลส ไม่สะสม เป็นของตัว ของตน อปจยะแปลว่า ไม่สะสม นี่เป็นคนชั้นสูง คนที่ไม่สะสม ทรัพย์สิน เป็นของตัวเอง ก็คือ คนจนๆ เราดีๆนี่เอง นี่คือ คำสอนของ พระพุทธเจ้า ซึ่งมันทวนกระแสใจ หรือว่าเป็นเรื่องที่ ตรงกันข้าม กับความต้องการ ของคนปุถุชน ระบบเศรษฐกิจ พอเพียง หรือเศรษฐกิจถึงขั้น ที่อาตมา กำลังกล่าวนี่ ถึงขั้น ไม่สะสม มีคุณลักษณะ คนชั้นสูง คนมีระดับ คนมีชั้น มีวรรณะ อันมีวรรณะ ๙ นี่แหละ เป็นเครื่องชี้ ชั้นวรรณะ ของคน

๙. ยอดขยัน (วิริยารัมภะ) เป็นคนมีความเพียรยอด หรือ พระพรหมคุณาภรณ์ ท่านแปลไว้ ในหนังสือ ของท่านว่า เป็นผู้มี การระดมความเพียร ฟังแล้วเออ.. มันดูเร่งเร้าดีเน้าะ

(รายละเอียด ของรายการ วิถีอาริยธรรมในวันนี้ ผู้สนใจสามารถ ติดตามได้ที่ ร้านธรรมทัศน์สมาคม หน้าพุทธสถาน สันติอโศก)

เป็นอีกวาระหนึ่ง ที่พ่อท่านฯ ได้นำเสนอผ่านสื่อ ของชาวอโศก ที่มีสู่สังคม ผู้ที่มีโอกาส รับรู้รับฟัง เป็นเพียง ส่วนน้อย เท่านั้น ในสังคม และน้อยลงไปอีก ที่จะมีผู้เข้าใจ และเห็นจริงตาม เพราะชนส่วนใหญ่ ถูกครอบงำ โดยบริโภคนิยม และ ทุนนิยม อย่างฝังรากลึก ในจิตใจ

ที่สำคัญยิ่ง แม้ไม่ใช่ทุนนิยมฝังหัว แต่ชนส่วนใหญ่ ยังมีอคติ มีทัศนคติ ที่เป็นลบ ต่อพ่อท่านฯ และชาวอโศก จึงยาก ที่จะเปิดใจ รับรู้ รับฟัง

นักคิด นักเขียน นักวิชาการ ชนชั้นนำ ส่วนเล็กๆน้อยๆ เท่านั้น ที่แสดงออก ด้วยท่าทียอมรับ และน้อยลงไปอีก ที่จะกล้า แสดงออก โดยเปิดเผย สู่สาธารณะ ในวงกว้าง

เดือนที่แล้ว ๑๗ ม.ค. คุณเปลว สีเงิน น.ส.พ.ไทยโพสต์ ได้เขียนบทความ “กระแสโลก ที่ฉุดลาก กระแสไทย” ส่วนท้ายๆ ของบทความ ได้กล่าวถึง ชาวอโศก อย่างเปิดเผย

“วิถี “สันติอโศก” ในด้านการอยู่-กินกับธรรมชาติ ผมว่าเป็นวิถี “เศรษฐกิจ พอเพียง” ที่เป็น รูปธรรมตัวอย่าง ให้เห็น ให้จับต้อง ให้สัมผัสได้ “ดีที่สุด” ในยุคนี้ วันนี้

ใช้เป็น “ต้นแบบ” ชีวิตพอเพียง รองรับอนาคตได้ และต้นแบบ อย่างที่ “สันติอโศก” นี้ จะกลายเป็น “จุดแข็ง - จุดขาย” เหมือนอย่าง ประเทศแถบยุโรป เขารักษา สถาปัตยกรรมเก่าๆ ใช้หากิน ด้านท่องเที่ยว อยู่ได้ตลอด”

และ ๑๓ มี.ค.จาก X-cite ไทยโพสต์ พาดหัวขึ้นหน้าปกว่า ชุมชนคนพอเพียง "สันติอโศก" เรียบง่าย ใช้หลัก สาธารณโภคี เรียบเรียงโดย กองบรรณาธิการ

“ปัญหาสินค้าราคาแพง สะเทือนทุกหย่อมหญ้า แต่ไม่กระเทือนซาง “ชาวสันติอโศก” ชุมชนเมืองกรุง ที่ต้าน กระแสทุนนิยม ภายใต้การนำของ “สมณะโพธิรักษ์” ประธานชุมชน สันติอโศก เผยใช้ชีวิต อย่างพอเพียง

เรียบง่ายและพึ่งตนเอง ยึดหลักศาสนา นำระบบเศรษฐกิจ รักษาศีล ๕ กินมังสวิรัติ ค้าขาย ต้องเอากำไร ต่ำกว่าท้องตลาด หรือ ยอมขาดทุน เพื่อเสียสละ

แม้ว่าปัญหาสินค้าราคาแพง จะส่งผลกระทบ ต่อปากท้อง ของประชาชน ผู้บริโภค ทั้งในเมือง และชนบท จนรัฐบาล ต้องออกมาตรการ บีบภาคเอกชน ลดราคาสินค้า หลายรายการ เพื่อบรรเทา ความเดือดร้อน ในการดำรงชีพ โดยเฉพาะ เนื้อหมู ที่มีราคาพุ่งสูงขึ้น เป็นประวัติการณ์ และยังไม่สามารถ แก้ปัญหาได้นั้น แต่สำหรับ ชุมชน สันติอโศก ซึ่งเป็นชุมชนเมือง แห่งหนึ่ง ของกรุงเทพฯ กลับไม่ประสบ ปัญหา ข้าวของแพงหูฉี่ หรือค่าครองชีพ ที่สูงขึ้น แต่อย่างใด

เรือตรีแซมดิน เลิศบุศย์ ประธานชุมชน สันติอโศก เปิดเผยถึงปัญหา ดังกล่าวว่า ชาวสันติอโศก ไม่ได้รับผลกระทบ ต่อสถานการณ์ สินค้าราคาแพง ไม่ว่าจะเป็น ของกิน หรือของใช้ เพราะชุมชน มีผลิตภัณฑ์ ที่ทำใช้กันเอง เช่น สบู่ แชมพู ผงซักฟอก ส่วนอาหาร เป็นมังสวิรัติ กินแต่ พืชผัก ผลไม้ ที่ปลูกเอง แบบปลอด สารเคมี ผลิตเท่าที่จำเป็น ต่อการดำรงชีวิต สินค้าจากภายนอก จึงไม่ค่อยมี กล่าวได้ว่า เป็นหลักการ พึ่งพาตนเอง ใช้ชีวิต อย่างพอเพียง เรียบง่าย และไม่เบียดเบียน ชีวิตผู้อื่น ตามหลักปรัชญา ของสมณะโพธิรักษ์ ผู้ก่อตั้ง พุทธศาสนสถาน สันติอโศก เมื่อ ๓๐ กว่าปีก่อน

เรือตรีแซมดินกล่าวว่า ปัจจุบันชุมชนสันติอโศก มีประมาณ ๓๐๐ คน แต่เนื่องจาก พื้นที่ตั้ง ของสันติอโศก คับแคบ จึงต้องอาศัย การสนับสนุน จากเครือข่าย ญาติธรรม หลายจังหวัด ทั่วประเทศ เป็นหน่วยผลิตข้าว และ พืชผล ทางการเกษตร มากมาย ส่งเข้ามา ป้อนส่วนกลาง แต่หาก มีส่วนเหลือ จะนำไปขาย ตามร้านค้า ในชุมชน ตั้งเป็น ระบบพาณิชย์ ยึดหลักคุณธรรม จริยธรรม โดยแบ่งเป็น ๔ ระดับ คือ
๑.ค้าขายราคาถูก มีกำไร ต่ำกว่าท้องตลาด
๒.ขายราคาเท่าทุน ไม่มีกำไร
๓.ขายขาดทุน และ
๔.แจกฟรี ตั้งโรงทาน ในช่วงเทศกาลสำคัญ เป็นกติกา ที่ร้านค้า ในชุมชน ต้องปฏิบัติตาม เพื่อฝึกฝน ความเสียสละ“

แม้ว่าเราจะอยู่ในสังคมเมืองกรุง ที่มีค่าใช้จ่ายสูง ในแต่ละวัน แต่เราสามารถ กำหนดชีวิต ไม่ให้ถูก ทุนนิยม ครอบงำ ก็จะอยู่ได้ อย่างมีความสุข โดยท่านโพธิรักษ์ นำระบบ สาธารณโภคี เข้ามาใช้คือ ผลิต กิน ใช้ และคิดร่วมกัน การทำงาน ไม่มีค่าแรง ไม่กู้เงิน เพราะทุกคน ต้องช่วยเหลือ เกื้อกูลกัน และสร้าง รากฐานชุมชน ให้เกิดความเข้มแข็ง และ ปลอดอบายมุข” ประธาน ชุมชนสันติอโศกกล่าว

เรือตรีแซมดินกล่าวว่า ระบบสาธารณโภคี เป็นการทำงานร่วมกัน เป็นหนึ่งเดียว ในสมัยพุทธกาล พระพุทธเจ้า คิดระบบนี้ มาใช้ในหมู่สงฆ์ ท่านโพธิรักษ์ นำมาขยายผล ใช้กับฆราวาส แล้วประสบ ความสำเร็จ ทุกคนที่เข้ามา จะต้องรู้ว่า มีหลักปฏิบัติอย่างไร เช่น ถือศีล ๕ กินอาหาร มังสวิรัติ ช่วยกัน คัดแยกขยะ และทำปุ๋ยธรรมชาติ เพื่อรักษา สิ่งแวดล้อม และยังสร้างรายได้ ให้สันติอโศก มีงบประมาณ นำไปใช้พัฒนากิจกรรม สร้างประโยชน์ ต่อสังคม ส่วนรวม เช่น จัดพิมพ์ หนังสือธรรมะแจกฟรี จัดรายการธรรมะ ทางวิทยุและโทรทัศน์ เพื่อให้พุทธศาสนิกชน ศึกษาธรรมะ

เขากล่าวด้วยว่า ชุมชนสันติอโศก ยึดหลักพุทธศาสนา ในการทำกิจกรรม เช่น การขายอาหาร มังสวิรัติ มีราคาถูก ราคาจานละ ๑๐ บาท เท่านั้น ถ้าเนื้อหมู ราคาแพง ก็เปลี่ยนมากินอาหาร ที่มีประโยชน์ ต่อสุขภาพ เพราะเป็นอาหาร ที่มีโปรตีน จากถั่วเหลือง และวิตามิน จากพืชผัก ผลไม้ ทั้งยังสอน ให้เรารู้จัก การมีเมตตาธรรม ไม่จำเป็นต้อง ขายของแพง เพื่อหวังผลกำไร เพราะเป็นบาป ด้วยชีวิตความเป็นอยู่ อย่างสมถะ ขยัน ไม่เอาเปรียบใคร และเสียสละ จึงได้รับ การขนานนามว่า ชุมชนคนพอเพียง.”

สิ่งประกอบที่น่าสังเกตก็คือ ก่อนกระแสเศรษฐกิจพอเพียง จะขยายตัว ในวงกว้าง ชุมชน ชาวอโศก ได้รับการกล่าวขาน และ ยอมรับว่าเป็น ชุมชนเข้มแข็ง จากหลาย ภาคส่วน ในสังคม ไม่ว่าจะเป็นสื่อ หน่วยงานของรัฐ รวมถึง กลุ่มองค์กร เอกชนต่างๆ ที่ไม่อยู่ในภาครัฐ

ปี ๒๕๓๙ ชุมชนศีรษะอโศก ได้รับคัดเลือกให้เป็น ชุมชนวัฒนธรรม ดีเด่น ๑ใน ๑๒ ของประเทศ โดย ศูนย์วัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ

ดร.เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง และคณะ เคยไปจัดรายการ สนทนาสัมภาษณ์ ทั้งที่ปฐมอโศก และศีรษะอโศก เผยแพร่ทาง สื่อโทรทัศน์ ว่าเป็นชุมชนเข้มแข็ง

รวมถึงหน่วยงานต่างๆ ทั้งของรัฐและเอกชน สถาบันการศึกษา หมู่บ้าน ชุมชนอื่นๆ ขอไปศึกษา ดูงาน การสร้าง ชุมชนเข้มแข็ง ตั้งแต่ต้น จนถึงปัจจุบัน ก็ยังมีกลุ่ม คณะต่างๆ ขอไปศึกษาดูงาน สร้างชุมชนเข้มแข็ง เช่นกัน

ชุมชนเข้มแข็งอื่นๆ จะมีหลักการอย่างไรหรือไม่ ยังไม่ปรากฏให้เห็น จากสื่อใดๆ แต่สำหรับ ชุมชน ของชาวอโศก พ่อท่านฯ ได้ให้หลักการ ถึงลักษณะ ของชุมชน เข้มแข็ง ๑๔ ประการ ดังนี้
๑. เป็นสังคมที่เห็นได้ชัด ถึงลักษณะของคนมีศีล มีคุณธรรม มีอาริยธรรม
๒. เป็นสังคมที่สามารถพึ่งตนเองได้ ไม่เป็นภาระผู้อื่น
๓. มีงานที่เป็นสัมมาอาชีพ มีกิจการเป็นสาระที่มั่นคง
๔. ขยัน สร้างสรร ขวนขวาย กระตือรือร้น
๕. อยู่กันอย่างผาสุก สุขภาพแข็งแรง จิตใจเบิกบานร่าเริง
๖. ไม่ฟุ้งเฟ้อ แต่รุ่งเรืองฟุ้งเฟื่อง ไม่ผลาญพร่า สุรุ่ยสุร่าย
๗. มีความประณีตประหยัด แต่เอื้อเฟื้อสะพัดแจกจ่าย
๘. ไม่มีอาชญากรรม ไม่มีอบายมุข ไม่มีทุจริตกรรม
๙. มีความพร้อมเพรียง สามัคคี อบอุ่น เป็นเอกภาพ
๑๐. สัมผัสได้ในความเป็นปึกแผ่น แน่นหนาของความเป็น กลุ่มก้อน ภราดรภาพ
๑๑. มีความแข็งแรง มั่นคง ยืนหยัด ยั่งยืน
๑๒. เป็นสังคมที่สร้าง “ทุนทางสังคม” มีประโยชน์คุณค่าต่อผู้อื่น และสังคมทั่วไป ในรอบกว้าง
๑๓. อุดมสมบูรณ์ แต่ไม่สะสม ไม่กักตุน และไม่กอบโกย
๑๔. มีน้ำใจ ไม่เอาเปรียบ เสียสละอย่างเป็นสุข และเห็นเป็นคุณค่า ของคน ตามสัจธรรม

สรุป สังคมที่พอเพียง เข้มแข็ง พึ่งตน แบ่งปัน เอื้อเฟื้อ เกื้อกูล ไม่เป็นทาส บริโภคนิยม และทุนนิยม สังคมนั้น ย่อมเป็นสังคม ที่มีศาสนา ปฏิบัติ ตามหลักธรรม วรรณะ ๙ เช่นที่ พระพุทธเจ้าพาทำ

นโยบายประชานิยม จะไร้ความหมาย ไม่มีผลใดๆ กับสังคมที่มี ระบบสาธารณโภคี มีกองบุญสวัสดิการ มีสัจจะออมทรัพย์ เป็นชุมชนเข้มแข็ง พึ่งตนเอง จึงไม่หลง เป็นเหยื่อ ของ นักการเมือง ที่หลอกใช้ประชานิยม มอมเมาชาวบ้าน ให้เสพติด จนอ่อนแอ กลายเป็นทาส ระบบอุปถัมภ์ ดังที่ก่อปัญหา กับการเมือง และสังคมไทย ทุกวันนี้

ที่กล่าวมาข้างต้นนี้ สอดคล้องกับ สูตรชุมชนเข้มแข็ง การปรับสูตร ประชานิยม ให้ประชาเข้มแข็ง ดังที่รัฐบาล พลเอกสุรยุทธ วาดฝัน และแสวงหานั่นเอง

การศึกษาที่สะท้อนแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง

๒๕ มี.ค. ๒๕๕๑ ที่สันติอโศก คุณทิพวัลย์ คำคม นักศึกษา ปริญญาเอก สาขาหลักสูตร และการสอน มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์ ได้มาสนทนา สัมภาษณ์ พ่อท่านฯ เพื่อประกอบ การทำวิทยานิพนธ์ เรื่อง “การจัดการศึกษา ที่สะท้อน แนวคิด เศรษฐกิจพอเพียง” กรณีศึกษา โรงเรียน สัมมาสิกขา สันติอโศก โดยมีวัตถุประสงค์ ๓ ข้อ

๑. ศึกษาการจัดการศึกษา ของโรงเรียนสัมมาสิกขา สันติอโศก ที่สะท้อนแนวคิด เศรษฐกิจพอเพียง
๒. ศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการจัดการศึกษา ของสัมมาสิกขา สันติอโศก ที่สะท้อนแนวคิด เศรษฐกิจพอเพียง
๓. ศึกษาการจัดการศึกษา ที่สะท้อนแนวคิด เศรษฐกิจพอเพียง ออกสู่สังคม และ โรงเรียนอื่นๆ

การทำวิทยานิพนธ์ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลตลอด ๑ ปีการศึกษา ๒๕๕๐ โดยจะนำเสนอ ภายใต้ การตีความ การให้ความหมาย เศรษฐกิจพอเพียง ของสมณะ โพธิรักษ์

จากบางส่วนของการสนทนา สัมภาษณ์ ดังนี้

ถาม : ตอนแรก ดิฉันสงสัยว่า เศรษฐกิจพอเพียง กับ เศรษฐกิจบุญนิยม นี่ต่างกัน อย่างไรนะคะ แต่ได้คำตอบแล้ว จากรายการ พุทธที่ไปนิพพาน (๓ ก.พ. ๒๕๕๑) แล้วเศรษฐกิจพอเพียง กับเศรษฐกิจ บุญนิยมนี่ มันเชื่อมโยง ต่อเนื่องกัน อย่างไรนะคะ ก็ได้คำตอบแล้ว จากรายการ ส.ศ.ศ. เสือในศาลา น่ะค่ะ