ลดละ ขยัน กล้าจน ฯ

พวกเรา ผู้ที่ได้มา ลดละ ขยัน กล้าจน ทนเสียดสี หนีสะสม นิยมสร้างสรร ซึ่งได้กระทำ กันมา พยายามที่สุด ที่จะให้ครบถ้วน การเลิกละ เรารู้อยู่ และการขยัน เราก็กระทำกัน โดยเพียร โดยพยายามกันอยู่ ที่จะเป็นคนที่เลิกขี้เกียจให้ได้ อ่านจิต อ่านทุกสิ่งทุกอย่าง ที่เราเอง เราสามารถ จะอ่านตนเองได้ พยายามลด ละ จุดที่มันไม่ดี จุดที่มันบกพร่อง และ เราก็จะพยายามกระทำ แม้จนกระทั่ง ในสภาพ กล้าจน ซึ่งเป็นสภาพที่เดินทางไปสู่ จุดพิสูจน์ ถึงความเป็นมนุษย์
ผู้อยู่ได้ในโลกนี้ การอยู่ได้ อย่างร่ำรวย ไม่มีใครสงสัย แต่การอยู่ได้อย่างคนจน จนตลอด ชีวิต เป็นผู้ที่ ไม่สะสม ทนเสียดสี แก่คนที่เขาว่า เขากล่าว ซึ่งไม่เหมือนกับ คนทั่วไปในโลก ที่เขามีค่านิยม เพราะฉะนั้น เราไม่ได้เป็นคน เหมือนเขา ค่านิยมของเรา เป็นคนสร้างสรร แต่ว่า เราก็จะเป็นคนจน เป็นคนให้ เป็นคนไม่เอาเปรียบ เป็นคนที่ มอซอ แต่เป็นคนขยัน สร้างสรร สภาพทั้งมวลนี้ จะต้องทำความเข้าใจให้จริง และ ปรับตนเอง อย่างจริง อยู่ได้ อย่างที่มีความจริงต่างๆ ที่เราได้พยายาม บอกกันไว้นี้ และเป็นผู้ที่ยินดีพอใจ เห็นความจริง ได้ว่า เรามีความลดละ กิเลสเบาบาง จิตของเราสะอาดขึ้น เราสว่างจริง ชัดเจนจริง และ ความสงบ อันที่แสวงหากัน เราก็ปรากฏได้ เราปรับตัวเราเอง อยู่กับสังคม เกิดความสุภาพ เข้ากันได้ สมานกันได้ เรียบร้อย ในความเป็นอยู่ เรามีสมรรถนะ สามารถสร้างสรร สามารถที่จะอยู่อย่าง คนมีคุณค่าประโยชน์ และ เราเป็นผู้ก่อความสามัคคี อยู่ในโลก

๒๑ มกราคม ๒๕๒๗

๗ ก้าวสู่ความเป็นพุทธะ

ผู้มีสติ รู้ตัวทั่วพร้อมอยู่เสมอ รู้กาย ซึ่งเป็นกายกรรม ที่เราจะกระทำออกไป รู้วาจา ที่เรากำลังพูด พิจารณา มีธัมมวิจัย พยายาม ระมัดระวังให้สำคัญ เราได้ปรับกายกรรม ปรับวจีกรรมจริงๆ อยู่เสมอ นั่นแหละคือ เรากำลังหัด มีอำนาจทางจิต และมีปัญญา เราธัมมวิจัย อยู่ตราบใด พยายามรู้ความจริง ตามความเป็นจริงว่า กายกรรมเช่นนี้ ยังไม่งาม ยังไม่เป็นกุศล ที่ดีพร้อม เราก็ปรับเสีย วิจัยให้รู้ว่า อย่างไรจะดีกว่า แล้วเราก็ทำ ให้ดีขึ้น อยู่เสมอๆๆ นั่นคือ การกระทำ สติปัฏฐาน ๔ การกระทำ โดยแท้จริง ได้ฝึกใจด้วย แม้เราจะปรับกาย ปรับวจีนั่นเอง เราได้ปัญญา และ เราก็ได้ สร้างกำลังใจ เพราะการปรับ ในขณะที่ เรามีผัสสะ มีการเป็นอยู่ ประจำวัน เรารู้ตัวทั่วพร้อม แล้วก็รู้กาย รู้วจีของเรา อยู่เสมอจริงๆ ธัมมวิจัยจริงๆ วิริยะพากเพียรให้รู้ แล้วเราก็ปรับไปจริงๆ ให้ดีขี้น ดีขึ้น อยู่เสมอๆๆ อย่าเหนื่อยหน่าย มีวิริยะ อุตสาหะจริงๆ นั่นคือ เราได้เดิน โพชฌงค์ ๓ เมื่อมันมี ผลดี ก็เป็น โพชฌงค์ ๔ เมื่อมีการกระทำ ได้โดยง่ายขึ้น ไม่ฝืด ไม่ฝืน คล่องแคล่ว ขึ้นเรื่อยๆ ก็มี โพชฌงค์ ๕ ทำได้อย่างแข็งแรง มั่นคง ก็มี โพชฌงค์ ๖ ทำได้อย่างดีวิเศษ ก็เป็น โพชฌงค์ ๗
นี้คือ ทางก้าวสู่นิพพาน โดยหลักของ โพชฌงค์ ๗ ที่ ถ้าไม่มีพระพุทธเจ้าอุบัติ โพชฌงค์ ๗ ก็ไม่เกิด เพราะมี พระพุทธเจ้าอุบัติ โพชฌงค์ ๗ หรือ การเดิน ๗ ก้าว สู่ความเป็นพุทธะ จึงเกิด

๒๒ มกราคม ๒๕๒๗

หลักในการปฏิบัติธรรม

ผู้มีหลักในการปฏิบัติ คือ มีสติอยู่ รู้ตัว การมีสติ ได้เตือนเสมอ ว่าการรู้ตัวนั้น เรารู้ตัวอยู่ ๒ แง่ รู้ตัว เป็นไปตามโลกย์ นั่นเรียกว่า โมหะ คือ รู้เหมือนกัน ว่า ไอ้นี่อร่อย แล้วก็พยายาม เสพย์ความอร่อย ตามอำนาจของกิเลส เราก็รู้ ไม่อร่อยเราก็ยังรู้ และเราก็ไม่ชอบด้วย แล้วเราก็จะเอาตาม ใจที่อร่อย ดังนี้ เป็นต้น นั่น เหมือนกับ เรามีสติ เรารู้อะไรทุกอย่าง เหมือนกัน แต่ว่า ไม่ใช่รู้ตัวทั่วพร้อม มีธัมมวิจัย มีวิริยะ มีความเป็น นักปฏิบัติธรรม

ถ้าผู้ใด มีความเป็น นักปฏิบัติธรรมแล้ว จะมีสติรู้ตัว ทั่วพร้อม และ มีธัมมวิจัย อย่างพากเพียร ที่จะแบ่ง กุศล-อกุศล แยกกุศล-อกุศล ออกจริงๆ วิจัย วิจารณ์ อยู่เสมอ แล้วก็พยายาม วิริยะ อุตสาหะ ที่จะละจากอกุศล มีให้เราได้กระทำ มีให้เราได้ประพฤติ สู่กุศล ที่ดีขึ้นๆ ยิ่งๆขึ้น เสมอๆ ดังนั้น การมีสติ จึงจะต้องมี ธัมมวิจัย มีวิริยะ จึงเรียกว่า เป็นสติสัมโพชฌงค์ และ มีธัมมวิจัย เป็นตัวตาม มีวิริยะ เป็นตัวเพียร ที่จะต้อง กำหนดรอบ เป็นวงจักร ที่ทำงาน ปฏิบัติ เป็นเดินอยู่ ๆ เรียกว่า โพชฌงค์ เราจึงจะก้าว ไปสู่ความดี เมื่อได้ความดี ละล้างได้ ลดได้ ก็เดินไปสู่ ความสงบ ซึ่งเรียกว่า ปีติสัมโพชฌงค์ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ เมื่อเราทำได้ ตามที่เรามีหลัก มีศีล มีกรรมฐาน อันเป็นของตนๆ เราก็จะได้ปฏิบัติ สะสม ภูมิธรรม ขึ้นไปเรื่อยๆ ตั้งมั่น เรียกว่า สมาธิ ทำได้ยิ่งขึ้นๆ แข็งแรง จนมีกำลังตั้งมั่น เรียกว่า สมาธิ และ ที่สุดก็ บริสุทธิ์ บริบูรณ์ หรือ ดีเป็นเยี่ยม จึงเรียกว่า อุเบกขา

ผู้ที่ได้ใส่ใจ เข้าใจตนเอง มีองค์แห่ง การตรัสรู้ หรือ องค์แห่งการเดิน ก้าวสู่ความเป็น พุทธะ ๗ ก้าว ๗ หลัก ด้วยประการ ฉะนี้ ผู้นั้นชื่อว่า มีหลักในการ ปฏิบัติธรรม เมื่อขยายออก อย่างกว้าง ก็จะเป็น โพธิปักขิยธรรม ๓๗ นี้คือ หลักปฏิบัติ หรือ ทางก้าวเดิน หรือ มรรคแท้ๆ เต็มองค์ ของศาสนาพุทธ

๒๓ มกราคม ๒๕๒๗

การติเตียน คือการขัดเกลา

๓๐ มกราคม ๒๕๒๗

เรียนรู้ชีวิต จิตวิญญาณ

๓๑ มกราคม ๒๕๒๗

ทำตนให้เบิกบาน แจ่มใส สดชื่น

๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗

ผู้ที่เข้าใจ และ เห็นจริง

๑๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗

พากเพียรให้สู่ดี

บัดนั้น ปัจจุบันนั้น เรากำลังอยู่ในอาการ อยู่ในอารมณ์ ดีหรือชั่ว เมื่อเรารู้ว่า เราอยู่ใน อารมณ์ที่ชั่ว หรือ ไม่ดี เราก็จะปรับเปลี่ยน เริ่มริ ดำริ ตั้งแต่ดำริ มาทีเดียว เริ่ม ริเริ่มมา ทีเดียว ให้สู่ดี ตั้งใจให้สู่ดี พากเพียรให้สู่ดี พยายามบากบั่น อุตสาหะ ตั้งให้จริงๆ ให้สู่ดี จริงๆ เราจึงจะดำเนิน สภาพขึ้น เจริญขึ้น

๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗

อินทรีย์พละ

อินทรีย์ ๕ พละ ๕ ซึ่งหมายถึงความเกิด ความเป็นจริง ของผู้ปฏิบัติธรรมแท้ๆ เรียกว่า ภูมิธรรม มีศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ และปัญญา ซึ่งเป็นเนื้อหาสาระ ของการอบรม เมื่ออบรมได้ เราจึงจะเกิด เราจึงจะเป็น เราจึงจะมีที่แท้ ศรัทธานั้น เป็นความเชื่อ เชื่อถือ เชื่อมั่น เมื่อเราปฏิบัติ เริ่มแรก เราจะเชื่อถือ เมื่อเราได้เชื่อถือแล้ว เราก็ได้ บำเพ็ญเพียร ตั้งใจอบรมตน เราจะมีวิริยะ วิริยะใส่ใจ พากเพียร ถ้าความเพียรผู้ใดดี ความเชื่อถือนั้น ก็ยังดี เราก็จะเพิ่มสติ ตัวสตินี้ เป็นตัวที่จริง เคยย้ำให้ฟังเสมอว่า สติของปุถุชนนั้น มันเป็น สติเมา ส่วนสติของ พระอริยะนั้น เป็นสติตื่น เป็นสติ รู้อริยสัจ รู้กุศล และอกุศล มีธัมมวิจัย ประกอบอยู่ทุกเมื่อ มีวิริยะอยู่ก็คือ พยายามกระทำ ตามที่เราวิจัย รู้ดี และชั่ว และ พยายาม มีวิริยะ ให้ตนสู่กุศล เสมอๆ สติจึงจะเป็นตัวนำพา ให้เราเกิดอินทรีย์ เกิดพละ สั่งสมขึ้น อินทรีย์คือ เริ่มมีอำนาจ เริ่มมีฤทธิ์

พละ คือสภาพกำลัง ที่มีจริง โดยไม่ต้องเร่ง ไม่ต้องเสริมแรง แต่เป็นแรงเสียเอง เป็นกำลัง ในตัวเอง เมื่อเริ่มปฏิบัติ เราก็จะต้องพยายาม อุตสาหะ วิริยะ แต่เมื่อมีอินทรีย์ และเริ่มถึง คำว่า พละแล้ว เราก็จะไม่ต้องขับดัน ไม่ต้องโหมแรง แต่จะเป็นแรง ในเนื้อในตัวเสียเอง นั่นคือ ภูมิธรรม เมื่อได้มากขึ้น ก็เป็นสมาธิ เป็นความ เป็นอธินั่นเอง อธิศีล อธิจิต และ เริ่มเป็น อธิปัญญา จากสมาธินทรีย์ ก็จะเป็น ปัญญินทรีย์ เป็นปัญญา มองเห็นสิ่งจริง ที่เราเกิด ที่เราเป็น ที่เรามี

ปัญญาก็คือ ตัวรู้ที่เป็น ภาวนามยปัญญา เป็นยถาภูตญาณทัสสนะ ของจริง ตาม ความเป็นจริง ที่เราเห็นผล ที่เราได้ และ เราก็จะมั่นใจ เป็นความเชื่อมั่น เป็นศรัทธินทรีย์ เป็นศรัทธาพละ ที่เป็นความเชื่อมั่น ไม่ใช่ความเชื่อถือ เท่านั้น มันจะหมุนเวียน เป็นวงกลม สอดร้อยกัน เป็นอินทรีย์ เป็นพละ ยิ่งๆขึ้น เมื่อเต็ม ศรัทธาพละ ก็คือ ความเชื่อมั่น วิริยะ ก็เป็นตัวแรง ที่เป็นคนขยันเพียร อยู่ในตัว สติ ก็เป็นตัวตื่น ที่ตื่นแท้ เป็นอัตโนมัติ รู้ตัว ว่าตัว ยังทรงอยู่ ในสภาพดีเสมอๆ และ ยิ่งสมบูรณ์ เต็มที่แล้ว เราจะมีสติรู้ว่า เรายืนอยู่ ในฝ่ายกุศล จะทำอกุศลนั้น ไม่ได้ง่ายๆ เป็นคนดี ที่จะทำชั่วได้ยาก อย่างเด็ดขาด และ เราก็มี ความแข็งแรง เป็นสมาธิ เป็นสมาธินทรีย์ เป็นสมาธิพละ อย่างเต็มภาคภูมิ ปัญญา ปัญญินทรีย์ ก็จะเป็นวิชา เป็นความจริง ที่รู้ยิ่ง ตรัสรู้ สภาพของอินทรีย์พละ จึงเป็นตัว ภูมิธรรมแท้ ที่เนื่องหนุน เพราะเราอบรม เพราะเราได้ พากเพียรปฏิบัติ และ สุดท้าย ก็เป็นความสมบูรณ์ ครบครัน มีฤทธิ์ มีอำนาจ เป็นคนมีเรี่ยวแรง กำลัง อย่างแท้จริง

๑๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗

เมื่อปฏิบัติธรรม

ผู้มาปฏิบัติธรรมนั้น เมื่อปฏิบัติธรรม ไปเรื่อยๆแล้ว จะรู้สึกตนเองได้ว่า ตนเอง เป็นผู้ หมดปัญหา ลงเรื่อยๆ แม้ปัญหาที่เป็นอยู่ ประจำวัน ปัญหาชีวิต ทั้งที่สุด ปัญหาอื่นๆใดๆ กระทั่ง ปัญหาโลกแตก ที่เราเคยข้องใจ สงสัย ในเรื่องถึงขั้น วิญญาณ ขั้นโลกต่างๆ นานา เราจะเข้าใจหรือไม่ ก็จะไม่ข้องใจ จะบรรเทา เบาบาง จะเป็นคนโปร่ง ว่าง สบาย จิตใจไม่ห่วงหา ไม่กังวล จะมีชีวิต อยู่เช่นนั้นเอง ที่เราเรียกว่า สงบ ความเป็นอยู่ จะรู้สึกว่า เป็นไป เพียงวัน เพียงวัน แต่มิใช่ว่า จะซังกะตายอยู่

กลับกัน เมื่อปฏิบัติ ถูกทางของ พระสัมมา สัมพุทธเจ้าแล้ว ผู้นั้น ปราศจากปัญหา ปราศจากความกังวล ปราศจาก ความข้องใจ และ จะเป็นคน กระปรี้กระเปร่า เบิกบาน แจ่มใส เป็นผู้สร้างสรร อยู่อย่างสดชื่น และ เป็นคนขยัน ขวนขวาย ถ้าผู้ปฏิบัติตรง ปฏิบัติถูก ปฏิบัติดีแล้ว ถึงจริง จะเป็น ผู้ที่เจริญ สุขทั้งตน สบายทั้งตน และ ช่วยทั้งสังคม ประเทศชาติ

๑๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗

ความตั้งใจ

๒๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗

ประคองจิต-ประคองใจ

แม้แต่เราจะประคองใจ ฝึกหัดตน ทำให้เป็นผู้มี จิตใจสดชื่น เบิกบาน ร่าเริง อยู่เสมอๆ เพียงเท่านั้น ก็ยังเป็นความมีกำไร ให้แก่ตนเอง
หนึ่ง เราเป็นผู้ที่ อยู่ในอารมณ์ ที่สบาย เป็นความสดชื่น ของตนเอง
สอง เราได้ฝึกหัด ให้แก่ตนเอง อย่างจริงจัง

ถ้าผู้ปฏิบัติธรรม มีสติ รู้ตัวทั่วพร้อม อยู่กับ การประคองจิต การทำในใจ ของตนเอง เมื่อมีอะไร กระทบ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เราก็พยายาม ที่จะเป็นคน สดชื่น เบิกบาน แจ่มใส ทำจิต ไม่ให้หม่นหมอง ไม่ให้หวั่นไหว ไปกับอารมณ์ ที่เป็นโทสโคตร ทุกๆกระแส เป็นเบื้องต้น หรือ เป็นแกนใหญ่ แกนหนึ่ง ของการปฏิบัติธรรม เพราะในสาย โทสโคตร ทุกๆ อารมณ์

แม้แต่ความไม่ยินดี เราสามารถ ขจัด ออกจากจิตได้ อย่างไม่มีข้อแม้ ไม่ต้องธัมมวิจัย ไม่ต้องพิจารณา เป็นอื่นเลย หากเพียรรู้ว่า เป็นสายโทสโคตร ความหม่นหมอง ไม่สบายใจ อึดอัด ขัดเคือง

ป่วยการ กล่าวไปไยถึง ความโกรธ แค้นเคือง อาฆาต มาดร้าย ที่เป็นความหยาบ เพราะฉะนั้น ผู้ที่ได้ประคองจิต ประคองใจ รู้สึกตัว ทั่วพร้อม และได้ขจัดอาการ ในสาย โทสโคตร ออกเสมอ หรือ ทำตนให้มี อารมณ์จิต เบิกบาน สดชื่น แจ่มใส อยู่เสมอๆ นั่นคือ ผู้ได้ทั้ง ความสบายใจ เป็นสุข และ ทั้งได้ลดกิเลส ให้แก่ตนเองๆอยู่ เป็นอานิสงส์ อย่างยิ่ง แล

๒๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗

ความมีญาณ มีปัญญา หรือ มีจิตอันแยบคาย ละเอียด ที่ลึกซึ้ง ซับซ้อน เป็นชั้นอธิ เป็น อธิจิต อธิปัญญาสูงขึ้น สูงขึ้นนั้น ถ้าเผื่อว่า เราได้สามารถปฏิบัต ิพากเพียรขึ้นจริง เราได้ผล ของการปฏิบัติขึ้นจริง จิตของเรา จะลึกแหลม จะมีทั้งกำลัง มีทั้งปัญญา ขึ้นแท้จริง เป็นอินทรีย์ เป็นพละ ปัญญาจะเป็น ปัญญินทรีย์ จะเป็น ปัญญาผล ที่สูงขึ้น หรือ เป็นปัญญาพละ ที่สูงขึ้น และ ความมั่นคง เป็นศรัทธินทรีย์ เป็นศรัทธาพละ เป็นความแน่นอน มั่นใจ ก็จะสูงขึ้นๆ

๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗

เพียรให้หนัก-พักให้พอ

เพียรให้หนัก พักให้พอ ประมาณให้จริง พยายาม ให้รู้สึกตัว ทั่วพร้อม แล้วก็พิจารณา พยายาม ระลึกเสมอ ทุกขณะ ทุกเวลา ว่า เราเองบัดนี้ กำลังสบายๆ อยู่อย่างเสพย์ หรือ กำลังสบายๆอยู่ แล้ว เราก็กำลัง ได้มีความเพียร ได้มีสิ่งที่ ได้อุตสาหะ วิริยะอยู่ ให้เป็น ประโยชน์คุณค่า ทั้งประโยชน์ตน และ ประโยชน์ท่านในโลก