ชีวิตนี้มีปัญหา... โพธิรักษ์    

ถาม[4] คำถามจาก :คุณชลัย (ไม่บอกที่อยู่)

๑. ทำอย่างไรจึงจะมีสมาธิดี เวลาเรียนหนังสือไม่มีสมาธิเลย คอยแต่จะคิดเรื่องอะไรไม่รู้ร้อยแปด บางทีเขียนหนังสือ มือก็เขียนไปตามความเคยชิน แต่ใจลอยไปไกล หรือบางทีชั่วโมงพิมพ์ดีด มืออยู่บนแป้นนิ้วก็กดจิ้ม ๆ ไป แต่ใจกับคิดถึงเรื่องอื่น คิดถึงคำพูดของคนนั้นคนนี้ เป็นอย่างนี้ตลอดเวลา ดิฉันพยายามจะตั้งสมาธิให้แน่วแน่ แต่ก็ไม่สำเร็จ คุณคงคิดว่า ดิฉันคงมีเพื่อนผู้ชายมาก จึงได้ชอบคิดมีแต่เรื่องคิด ดิฉันขอบอกว่า ดิฉันคงมีเพื่อนผู้ชาย

ก็มีแต่เฉพาะเพื่อนในห้องเรียนเดียวกันเท่านั้น ไม่เคยมีความสัมพันธ์กับใครเป็นพิเศษ และการคิดของดิฉัน ก็ไม่เกี่ยวกับเพื่อนผู้ชาย ตามปกติดิฉันเป็นคนขรึม เก็บตัว ชอบอยู่คนเดียวเงียบ ๆ ไม่ชอบสนุกสนานรื่นเริงกับคนอื่น และไม่ชอบคบผู้ชาย การคิดของดิฉันจึงไม่เกี่ยวกับเพื่อนชาย แต่จะชอบเก็บคำพูดของใครต่อใครมาคิด บางทีคำพูดนี้ ก็ผ่านหูมาตั้งนาน แต่ก็เก็บมาคิด บางทีก็คิดเกี่ยวกับ การกระทำของคนอื่น บางทีเวลาทานข้าว มองเม็ดข้าว แล้วก็คิดเรื่อยไป จนลืมตักข้าวเข้าปากก็มี บางทีนึกถึงชื่อใคร ๆ แล้วก็คิดว่า เอ…ทำไมเขาจึงชื่อนั้นนะ ใครตั้งให้ทำไมเขาจึงตั้งอย่างนั้น….. ?

คุณชลัย เล่าไปอีกยาว แต่รวมความแล้วก็คือ เกิดฟุ้งซ่านไปเรื่อยหยุดนิ่งไม่ได้ อุบายในการจะทำสมาธิ หรือไม่ฟุ้งซ่านไปกับความคิดให้มากนั้น ก็มีอยู่ว่า ผู้ต้องการสมาธินั้นจะต้องเลือกหาอะไรสักอย่างเป็นหลักยึดความคิด และหลักยึดนั้น จะต้องง่าย สั้น พร้อมทั้งเต็มไปด้วยสิ่งที่มีศรัทธาในตัวเสียด้วย เช่น คุณจะยึดเอาคำว่า “พุทโธ” เป็นหลักในการยึดความคิด คุณก็พยายามดังนี้ เมื่อจะคิดอะไร จะฟุ้งซ่านไปไหน คุณก็พยายามตัดใจ หรือพยายามมีสติตัดความคิดฟุ้งซ่านอื่นให้ได้ ให้หันมาหาคำว่า “พุทโธ” คำเดียวเท่านั้น ในคำว่า “พุทโธ” นี้ คุณก็จงกำหนดภาพขึ้นเสียด้วยว่าเป็นภาพพระพุทธรูปองค์เดียวที่คุณเคยเห็น องค์ใดก็ได้หรือลูกแก้ว ภาพนิมิตอะไรอันหนึ่ง คุณเกิดคิดเรื่องอื่นนอกจากเรื่องนี้เมื่อไร ก็ให้รีบใช้สติตัดเรื่องนั้น ๆ ให้ได้ หันมาหารูปพระพุทธรูป และขานคำว่า “พุทโธ” ในใจอยู่เรื่อยๆ ทำดังนี้เสมอๆ ก็จะเป็นการฝึกสมาธิได้ นี่เป็นวิธีฝึกสมาธิแบบสากลทั่วไป ซึ่งพอใครศึกษาก็รู้ได้ไม่ยากเย็นเห็นลึกอะไร

และจะให้ดี คุณก็พยายามทำดังนี้ด้วย คือ ในขณะใดที่คุณทำกิจสิ่งใด ให้คุณตั้งใจสั่งตัวเองก่อนลงมือเสียก่อน ยืดอกหายใจยาวลึก แล้วก็สั่งตัวเองว่า “ต่อไปนี้ฉันจะ(สมมุติว่าจะพิมพ์ดีด) พิมพ์ดีดแต่อย่างเดียวจะไม่คิดอื่นอีกเลยเป็นอันขาด” บอกตัวเองช้า ๆ ชัด ๆ ในใจ สัก ๓ ครั้ง แล้วก็ลงมือทำ คุณจะค่อย ๆ ดีขึ้นทันตาเห็นทีเดียว แรกๆ อาจจะยังไม่ค่อยดี แต่พอทำไปสักหลายๆ ครั้ง คุณก็จะดีขึ้นแน่นอน

๒. ทำอย่างไรจึงไม่มีความกังวล การมีความกังวลนี้ก็เหมือนกัน มันทรมานมาก พอตื่นนอนขึ้นมา ก็เริ่มกังวลแล้วว่าจะทำงานทันไหม บางทีรีบทำงานเร็ว ก็มีเวลาเหลือก่อนไป โรงเรียนมาก ก็รีบแต่งตัวไว้ก่อน ถ้ายังมีเวลาเหลือ ก่อนโรงเรียนเข้าอีกมาก ก็นั่งอ่านหนังสือฆ่าเวลาอยู่ที่บ้าน ดิฉันไม่ชอบไปคอยที่โรงเรียน เพราะที่โรงเรียนวุ่นวาย หนวกหู อ่านหนังสือไป ตาก็คอยมองนาฬิกาบ่อย ๆ ถ้าวันหยุดมีเหตุการณ์ต้องออกนอกบ้าน เช่น นัดพบเพื่อน ถ้าทำอะไรเพลินไป ก็ต้องสะดุ้ง รีบมองนาฬิกา อาการของ ดิฉันชักจะหนักขึ้นทุกวัน เป็นที่เดือดร้อนกันทุกๆ คนในบ้าน คุณพ่อกับพี่ๆ บังคับให้ดิฉันไปหาจิตแพทย์ แต่ดิฉันไม่ยอมท่าเดียวเพราะกลัวหมอ คุณว่าดิฉันจะเป็นบ้าเหมือนอย่างทุกคนที่บ้านดิฉันกลัวไหมคะ ดิฉันคิดว่าถ้าดิฉันมีวิธีตัดเจ้าความทุกข์ทั้งสองนี้ทิ้งไปเสีย ดิฉันก็คงจะเป็นสุขขึ้นมาก ?

เหตุในข้อ ๒ นี้ คุณจะต้องตัดให้ได้ก่อนจะลงมือกระทำในข้อ ๑ คือ คุณไม่มีความแน่ใจในตัวเอง ที่จริงคุณมีพื้นอุปนิสัยดีมาก ตามที่คุณเล่ามานี้ ดังนั้น การจะควบคุมส่วนที่คุณคิดว่าเป็นทุกข์นี้หมดไปได้ จึงไม่ยากเลยสำหรับคุณ คุณเป็นคนใฝ่ดีอยู่ทุกทางอยู่แล้ว ดังนั้นคุณต้องอย่ากลัวว่าตัวเองจะเป็นคนผิด คนพลาด คนไม่ดี ให้มากนัก ทำใจให้สบาย ทำกิจอันพึงทำของเราด้วยสติธรรมดาๆ นี่แหละ แล้วก็หัดทำ หัดฝึกตามข้อ ๑ ดังที่ข้าพเจ้าได้แนะนำแล้ว ลองดูสัก ๑ เดือนผ่านไป คุณจะเห็นผลว่าคุณดีขึ้นจริงๆ หากแม้ได้ทำแล้วยังมีอันใดข้องใจอยู่ ถามข้าพเจ้าไปใหม่ ขอให้คุณพ้นทุกข์ทั้ง ๒ ข้อนั้นเทอญ