คาถาธรรม ๕

เพียรเพื่อธรรมะ

๑๒ เมษายน ๒๕๒๗

ผู้ที่นิยมความพรั่งพร้อม เห็นดีในความพรั่งพร้อม มีจิตใจนิยมชมชอบ เห็นดีแล้ว ก็กระทำตน เป็นผู้ที่ประสานความพรั่งพร้อม สนับสนุนความพรั่งพร้อม ผู้นั้นย่อมเป็นผู้ที่มีน้ำใจเป็นเลิศ และเป็นคนที่สร้างความเจริญ ให้แก่มนุษยชาติ

ความพรั่งพร้อม เป็นของยากสำหรับคนที่มีกิเลส ความพรั่งพร้อม เป็นของที่หาได้ไม่ง่ายเลย ในสังคมของมนุษย์ที่มีกิเลส เพราะฉะนั้น ในหมู่ชนใดที่มีความพรั่งพร้อม ในหมู่ชนนั้นเป็นหมู่ชนอารยะ เป็นหมู่ชนเลิศ เป็นหมู่ชนที่น่ารักน่าเอ็นดู เป็นหมู่ชนที่น่าชื่นชม

ขอให้พวกเรา ได้พยายามเห็นความสำคัญ ในความพรั่งพร้อม เพราะความพรั่งพร้อมเท่านั้น ที่จะทำให้กำลังของกงล้อธรรมจักร เคลื่อนไปได้อย่างเจริญงอกงาม

๑๖ เมษายน ๒๕๒๗

การปฏิบัติธรรม เราจะต้องตระหนักในจุดนี้ให้มาก เมื่อเรามีหมู่มีมวล เรามีองค์ประกอบที่มาก เรายิ่งจะมีแบบฝึกหัดมาก สิ่งเหล่านั้นจะเป็นเหตุเป็นปัจจัย ที่จะกระแทกกระทุ้ง ให้เรากลับเข้ามาหาตัวตน หรือ กิเลสของตนมากขึ้น

เราจึงต้องระมัดระวัง และรู้เท่าทัน แล้วก็แก้ไขปรับปรุง ละตัวละตน ปล่อยวาง และเห็นแก่สิ่งที่ดีที่ควรมากขึ้น คือ เราจะต้องเป็นผู้มีน้ำใจให้มากขึ้นๆ นั่นเอง

แล้วเราจึงเป็น ผู้ปฏิบัติธรรมที่ได้กำไร

๗ พฤษภาคม ๒๕๒๗

แม้บุคคลใด จะมีความเห็นไม่ลงร่องลงช่องกันกับหมู่ ถึงแม้ว่าจะถูกต้อง เป็นความคิดที่ดีเลิศปานใดก็ตาม แต่ถ้าเผื่อว่า ผู้นั้นไม่เข้าใจคำว่า มิตรดี สหายดี สังคมสิ่งแวดล้อมดี นั้นเป็นทั้งสิ้นของศาสนา และเราก็ไม่วางใจ หรือวางใจไม่ได้ วางใจไม่เป็น รวมเข้าเป็นทั้งสิ้นของศาสนาไม่ได้ ผู้นั้นจึงคือผู้ที่ยังไม่ใช่ศาสนา อยู่แต่ผู้เดียวเท่านั้น

๘ พฤษภาคม ๒๕๒๗

๑๗ พฤษภาคม ๒๕๒๗

๒๒ พฤษภาคม ๒๕๒๗

ผู้ที่มีคุณค่าอย่างแท้จริง

ผู้เกิดมาเพียงได้แต่ศึกษา แม้แต่ศึกษาขั้นทำตามพ่อแม่ พี่น้อง วงศ์วานเหล่าเครือ ที่ได้พากันทำการงาน สร้างสรร หรือเป็นอยู่ สามารถประคองชีวิตไปได้ สามารถสร้างสรรให้ตัวเองอยู่ได้เท่านั้น ก็เป็นการศึกษา ที่จะทำให้ชีวิตรอดไปได้แล้ว เป็นความดีขั้นพื้นฐาน

ยิ่งมนุษย์ได้มีการศึกษายิ่งกว่านั้น ได้เรียนรู้ทั้งด้านความเป็นอยู่ พฤติกรรมทางกายวาจาใจ ที่เป็นเครื่องช่วยเหลือเกื้อกูล สร้างสรร เป็นประโยชน์ต่อตน เป็นประโยชน์ต่อท่านมากขึ้น ก็ยิ่งเป็นการศึกษา ที่ทำให้มนุษย์เป็นมนุษย์ หรือผู้มีจิตใจสูง เป็นผู้ที่มีความประเสริฐ ความดีงามมากขึ้น

ยิ่งมนุษย์ได้รับการศึกษา ฝึกฝนตนให้เป็นคนได้ละกิเลส ได้เป็นผู้เสียสละ และเป็นผู้สร้างสรร ทำประโยชน์ให้มาก ไม่เสพย์ไม่ติด เป็นผู้ที่มีคุณค่าอย่างแท้จริงตลอดชีวิต สามารถละลดกิเลสได้ยิ่งๆเท่าใด ก็ยิ่งจะมีคุณค่าประโยชน์ยิ่งๆขึ้น เท่านั้นๆ ตราบจนสูงสุด ได้มีการศึกษา มีระบบมีระเบียบมีวิธีการ มีผู้นำพาศึกษาอบรมประพฤติ ให้ตนได้เป็นผู้เจริญงอกงามขึ้นอย่างจริงจัง ผู้นั้นยิ่งถือว่า เป็นผู้ที่มีโชค มีประโยชน์คุณค่าได้จริง

เมื่อเราได้พากเพียรอบรมตน ศึกษาตามระบบของปราชญ์ ของบรมศาสดา ของผู้ที่ได้รู้ยิ่งรู้ยอดมาก่อน ผู้นั้นถือว่าเป็นผู้ที่มีประโยชน์คุณค่าโชคดีที่สุด และสามารถจะเป็นมนุษย์ผู้ประเสริฐสูงสุด เป็นผู้ที่มีคุณค่าประโยชน์มากที่สุดได้ ถือว่าเกิดมาในโลกนี้ เป็นสิ่งสูงสุดที่สุด ไม่มีอะไรเทียบเท่า

๒๕ พฤษภาคม ๒๕๒๗

พรหมจารี

คำว่า "อริยมรรค" อันประกอบด้วยองค์ ๘ นั้น เราจะต้องรู้ตัวทั่วพร้อม เข้าใจในความหมาย แล้วก็รู้ว่า เรากำลังอยู่ในอิริยาบถใดๆ เราก็เป็นผู้ที่มีสติ มีธัมมวิจัย มีวิริยะ พยายามพากเพียรรู้ พากเพียรวิจัย พากเพียรที่จะปรับเข้าสู่กุศล เข้าสู่สุจริต เข้าสู่สิ่งที่ดียิ่งขึ้นอยู่เสมอๆ ไม่ว่าจะเป็นเชิงคิด ไม่ว่าจะเป็นเชิงวาจากรรม หรือกายกรรม กระทั่ง กระทำอยู่ให้ต่อเนื่องเป็นส่วนมาก เราจะมีความพยายาม กระทำอยู่เช่นนั้นจริง ผู้ที่มีโพชฌงค์ ๗ ในขณะใด ๆ และได้กระทำตามมรรคองค์ ๘ มีอริยคุณอยู่จริง

ผู้นั้นๆ คือ พรหมจารี คือผู้ที่กำลังเป็นผู้เดินทางสู่สุคติ เป็นผู้ที่เป็นลูกศิษย์ หรือเป็นลูกพระพุทธเจ้า อยู่ในพรหมจรรย์นั้น

๒๗ พฤษภาคม ๒๕๒๗

เบิกบานไว้ก่อน

ทุกขณะ เราจะต้องตั้งสติ พยายามวิริยะอุตสาหะโดยแท้จริง ให้มีสติ รู้ตัว และตั้งตนสู่ความเจริญ หรือสู่กุศล อย่างน้อยที่สุด จิตใจของเราเป็นประธาน จะต้องเบิกบานแจ่มใส ปรับให้เบิกบานแจ่มใสเท่านั้นแหละ เสมอๆ เท่ากับเราอยู่สวรรค์เสมอๆ เรื่องอื่นใด มันย่อมมี แล้วเราก็ใช้ปัญญาทำงาน ใช้ความคิดทำงาน แล้วก็ทำกรรมกิริยา อะไรต่ออะไรไป ด้วยความเบิกบานแจ่มใส

เรื่องจะหนัก วิบากจะมาก อุปสรรคจะเยอะปานใดก็ตาม นั่นเป็นเรื่องที่เราจะประจัน ทุกคนไม่มีใครพ้นอุปสรรค แต่กำไรที่เราได้ เมื่อเราทำจิตใจเบิกบานแจ่มใสแล้ว เราก็ได้ปรับปรุงปฏิบัติธรรมะ อย่างแท้จริงด้วย แล้วเราก็จะได้ทำกรรมกริยา ด้วยความไม่หม่นหมอง ไม่ฝ้ามัว ไม่มีอะไรมาคั่น เมื่อเราได้ปรับอย่างแท้จริง ผู้ที่ระลึกได้ อย่าช้า ทุกขณะทุกวินาที เราจะต้องเป็นพุทธะ ผู้เบิกบาน เป็นปฐม ก่อนอื่น ความไม่สบายใจใดๆ สลัดทิ้ง อย่างไม่มีข้อแม้

๒๘ พฤษภาคม ๒๕๒๗

อย่าปล่อยให้เวลาล่วงไปเปล่า

คนเหล่าใด เกิดในมนุษยโลกแล้ว เมื่อพระตถาคตทรงประกาศสัทธรรม ไม่เข้าถึงขณะ ชนเหล่านั้นชื่อว่า ล่วงขณะ ชนเป็นอันมากกล่าวเวลาที่เสียไปว่า กระทำอันตรายแก่ตน พระตถาคตเจ้าเสด็จอุบัติขึ้นในโลก ในกาละบางครั้งบางคราว การที่พระตถาคตเจ้า เสด็จอุบัติขึ้นในโลกหนึ่ง การได้กำเนิดเป็นมนุษย์หนึ่ง การแสดงสัทธรรมหนึ่ง ที่จะพร้อมกันเข้าได้ หาได้ยากในโลก ชนผู้ใคร่ต่อประโยชน์ จึงควรพยายาม ในกาละ ดังกล่าวมานั้น ที่ตนพอจะรู้จะเข้าใจสัทธรรมได้ ขณะอย่าล่วงเลยท่านทั้งหลายไปเสีย เพราะบุคคลที่ปล่อยเวลาให้ล่วงไป พากันยัดเยียดในนรก ย่อมเศร้าโศกอยู่

หากเขาจะไม่สำเร็จอริยมรรค อันเป็นธรรม ตรงต่อสัทธรรมในโลกนี้ได้ เขาผู้มีประโยชน์อันล่วงเสียแล้ว จักเดือดร้อนสิ้นกาลนาน เหมือนพ่อค้า ผู้ปล่อยให้ประโยชน์ล่วงไป เดือดร้อนอยู่ฉะนั้น คนผู้ถูกอวิชชาหุ้มห่อไว้ พรากจากสัทธรรม จักเสวยแต่สงสาร คือ ชาติและมรณะ สิ้นกาลนาน

ส่วนชนเหล่าใด ได้อัตภาพเกิดเป็นมนุษย์แล้ว เมื่อตถาคตประกาศสัทธรรม ได้กระทำแล้ว จะกระทำหรือกระทำอยู่ ตามพระดำรัสของพระศาสดา ชนเหล่านั้นชื่อว่า ได้ประสพขณะ คือ การประพฤติพรหมจรรย์อันยอดเยี่ยมในโลก ชนเหล่าใด ดำเนินไปตามมรรคา ที่พระตถาคตเจ้า ทรงประกาศแล้ว สำรวมในศีลสังวร ที่พระตถาคตเจ้า ผู้มีจักษุ เป็นเผ่าพันธุ์แห่งพระอาทิตย์ ทรงแสดงแล้ว คุ้มครองอินทรีย์ มีสติทุกเมื่อ ไม่ชุ่มด้วยกิเลส ตัดอนุสัยทั้งปวง อันแล่นไปตามกระแสบ่วงมาร ชนเหล่านั้นแล บรรลุความสิ้นอาสวะ ถึงฝั่ง คือ นิพพานในโลกแล้ว

๒๙ พฤษภาคม ๒๕๒๗

สมณะโพธิรักษ์

คาถาธรรม ๖ / คาถาธรรม ๗ / คาถาธรรม ๘